ко́тла

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ко́тла ко́тлы
Р. ко́тла ко́тлаў
Д. ко́тлу ко́тлам
В. ко́тла ко́тлы
Т. ко́тлам ко́тламі
М. ко́тле ко́тлах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Ко́тла ’бярлога’ (Сержп. Грам.), ’род’ (Сержп. Ск.). Магчыма, да каціцца (гл.). Тады kot‑lo < kotiti, як maslo < mazati. Ваян (RÉS, 13, 251) бачыў у рус. кодло тое ж вытворнае слова. Параўн. кодла (гл.), котлішча (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

то́пка I ж. (часть печи, котла) то́пка

то́пка II нареч. то́пко

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

па́рение​II-2 (испускание пара) парава́нне, -ння ср.;

па́рение котла́ парава́нне катла́; см. па́рить​II.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ко́тлішча ’месца жыхарства, сяліба’, ’род, сям’я’ (ТСБМ, Яшк., Мат. Гом., Сл. паўн.-зах.), ’выкачанае месца’ (Шат., Ян.), ’адкрытае бяздонне на балоце’ (ТС). Не выключана, што котлішча ў значэнні ’выкачанае месца’ толькі амонім іншага паходжання (да каціць). Котлішча ў значэнні ’сяліба, род’ і г. д. генетычна звязана з котла (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ГІ́БАЧНАЯ МАШЫ́НА,

машына для выгінання пракату і труб у халодным або гарачым стане. Выкарыстоўваецца ў котла- і суднабудаванні, хім. і нафтавай прам-ці.

Ліставы пракат апрацоўваюць на прэсах і гібачных вальцах, гатунковы пракат і трубы — на ролікавых машынах. Пракат выгінаюць таксама на гарызантальных гібачна-штамповачных прэсах (бульдозерах) і правільных прэсах. Дробныя вырабы з калібраў, дроту або стужкі (шплінты, сашчэпкі, дэталі для радыёапаратуры і інш.) робяць на гібачных аўтаматах. Найб. пашыраны гібачныя машыны з 3 валкамі, на якіх выгінаюць лісты шырынёй да 9 м і таўшчынёй да 50 мм. Гл. Таксама Гібка.

т. 5, с. 213

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

гарлаві́на ж.

1. горлови́на;

г. вулка́на — горлови́на вулка́на;

г. параво́га катла́ — горлови́на парово́го котла́;

2. порт. (в одежде — для шеи) вы́рез;

3. ги́рло ср.;

Дуна́йская г. — Дуна́йское ги́рло

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бярлог, бярлога, логава, логавішча, кодла, котла; котлішча, логвішча, лагоўе (разм.); лагво, лагло, мярло, мярлога, лежка (абл.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

разлі́к, -ку м., в разн. знач. расчёт;

узя́ць р. — взять расчёт;

кулямётны р. — пулемётный расчёт;

р. параво́га катла́ — расчёт парово́го котла́;

па маі́х ~ках ён паві́нен ху́тка прые́хаць — по мои́м расчётам он до́лжен ско́ро прие́хать;

○ ная́ўны р. — нали́чный расчёт;

гаспада́рчы р. — хозя́йственный расчёт;

◊ бра́цца (прыма́цца) у р. — принима́ться в расчёт;

скі́нуць з ~ку — сбро́сить со счето́в;

прыня́ць у р. — приня́ть в расчёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жыллё, кватэра, кут, куток, дах, прыстанішча, прыстанак, прыстанне, прыпынак, прыпынішча, прытулак, прытулішча, прытонне; жытло, седала, бярлог, котла, котлішча (разм. перан.); абіцель, пенаты (уст. кніжн.); рэзідэнцыя (афіц.); апартаменты (уст., мн.); □ дах над галавой

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)