ко́зыр

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ко́зыр ко́зыры
Р. ко́зыра ко́зыраў
Д. ко́зыру ко́зырам
В. ко́зыр ко́зыры
Т. ко́зырам ко́зырамі
М. ко́зыры ко́зырах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ко́зыр, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Карта той масці, якая лічыцца старшай у гульні.

2. перан. Тое, што можа даць перавагу ў чым-н.

Выбіць усе козыры.

◊

Хадзіць козырам (разм.) — паводзіць сябе ганарліва.

|| прым. казы́рны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ко́зыр м., прям., перен. ко́зырь;

◊ хадзі́ць ~рам — ходи́ть ко́зырем;

к. бі́ты — ко́зырь би́тый;

усе́ ко́зыры ў рука́х — все ко́зыри в рука́х

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ко́зыр, ‑а, м.

1. Карта той масці, якая лічыцца старшай і б’е любую карту другіх масцей. Біць козырам. Хадзіць з козыра.

2. Пра тое, што можа даць у неабходны момант перавагу ў чым‑н. Мадэрністы, калі іх лаюць за гвалт над здаровым сэнсам, любяць выстаўляць адзін козыр: гэта арыгінальна! У. Калеснік.

•••

Козыр біты чый — пра чый‑н. пройгрыш, правал.

Усе козыры ў руках у каго — хто‑н. мае ўсё неабходнае для ажыццяўлення пастаўленай мэты.

Хадзіць козырам гл. хадзіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ко́зыр м

1. карт Trumpf m -(e)s, Trümpfe;

хадзі́ць з ко́зыра éinen Trumpf áusspielen, trúmpfen vi;

2. (перавага) Trumpf m, Überlégenheit f -, -en, Vórhand f -, -hände;

адкры́ць свае́ ко́зыры séine Kárten áufdecken, séine Trümpfe zéigen;

даць (у ру́кі) но́выя ко́зыры zu néuen Trümpfen verhélfen*; éine Trúmpfkarte in die Hand drücken;

3. (багаты чалавек) Hai m -s, -e;

◊ хадзі́ць ко́зырам разм (éinher)stolzíeren vi (s), den Kopf hoch trágen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Ко́зыр ’карта той масці, якая лічыцца старшай і б’е любую карту другіх масцей’ (ТСБМ). Укр. козир, рус. козырь ’тс’, польск. kozera, kozyr, чэш. kozera, kozyř ’тс’. Найбольш верагодная версія: з тур. koz ’казырная карта’ з далейшым словаўтваральным ускладненнем. Гл. Шанскі, 2, 8, 188–189. Параўн. Локач, 97. Вандроўны тэрмін. Шляхі яго распаўсюджання ўдакладніць цяжка. Версія аб яго спрадвечнасці (Фасмер, 2, 279) зусім неверагодная.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ко́зыр Анатоль Антонавіч

т. 8, с. 377

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

казы́рны гл. козыр.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

asset [ˈæset] n.

1. кашто́ўнасць, ва́ртасць

2. pl. assets акты́ў; маёмасць

3. ко́зыр

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Trumpf

m -(e)s, Trümpfe карт. ко́зыр

den létzten ~ áusspielen — пусці́ць у ход апо́шні ко́зыр

was ist ~? — што ў нас ко́зыр(ы)?

álle Trümpfe in der Hand háben — мець усе́ ша́нсы [ша́нцы] на по́спех

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)