Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
кашма́р, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Цяжкі, жудасны сон.
2. Што-н. жахлівае, агіднае, непрыемнае.
Кашмары мінулага жыцця.
|| прым.кашма́рны, -ая, -ае.
К. сон.
Кашмарная ноч.
Кашмарнае надвор’е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кашма́р, -ру м. кошма́р
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кашма́р, ‑у, м.
1. Цяжкі, жудасны сон; прывід, здань. [Кубэ] заснуў трывожным сном, часта прачынаўся. Лезлі недарэчныя сны, навальваліся цяжкімі кашмарамі.Лынькоў.А калі засыпаў, яго [каменданта] пачынаў душыць кашмар. У сне чамусьці выходзіла так, што не ён вешае і расстрэльвае людзей, а яго вешаюць і расстрэльваюць.Якімовіч.
2.перан.Разм. Што‑н. жахлівае, цяжкае, агіднае. Страшэнным кашмарам праплываюць перад ім карціны нядаўняга мінулага.Пятніцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кашма́рмÁlbtraum [Álptraum] m -(e)s, -träume, Alb m -(e)s, -e; Álbdruck m -(e)s, -drücke, Álbdrücken n -s;
кашма́рны сонÁlbtraum m -(e)s, -träume, Ángsttraum m
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
кашма́р
(фр. cauchemar)
1) цяжкі, жудасны сон;
2) перан. што-н. жахлівае, цяжкае, агіднае.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Кашма́р ’цяжкі, жудасны сон; прывід, здань’; ’што-н. жахлівае, цяжкае, агіднае’ (ТСБМ). Рус.кошмар, укр.кошмар. Запазычаная лексема (але няма ў Шанскага). Фасмер (2, 361) указвае на пэўную храналогію гэтага слова, адзначаючы, што яно сустракаецца ў Гогаля і іншых. Першакрыніцай з’яўляецца франц.cauchemar ’тс’, ад лац.calcāre ’сціскаць, выступаць вонкі’ і ст.-в.-ням.mara ’дыхавіца, кашмар’ (спасылка на Мацэнаўэра, LF, 8, 47). Больш складаную гісторыю і рэканструкцыю прапануе Слаўскі, 2, 543, які зыходзіць са ст.-франц. элементаў: франц.cauchemar складанае слова: са ст.-франц.caucher ’сціскаць’ (< лац.calcāre) і ст.-франц.mare ’кашмар’. Параўн. яшчэ Клюге, 454 (пад Mahr).