кату́х

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. кату́х катухі́
Р. катуха́ катухо́ў
Д. катуху́ катуха́м
В. кату́х катухі́
Т. катухо́м катуха́мі
М. катуху́
катусе́		 катуха́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

кату́х, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Невялікі хлеў або адгароджанае месца ў хляве.

К. для свіней.

2. перан. Пра цёмны, малы пакой або хату (разм.).

Сем гадоў жыву ў гэтым катуху.

|| памянш. катушо́к, -шка́, мн. -шкі́, -шко́ў, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кату́х, -ха́ м.

1. хлево́к, заку́т, саж;

2. перен., разг. (о жилье) конура́ ж.;

3. обл. за́кром

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кату́х, ‑а, м.

1. Маленькі хлеў або адгароджанае месца ў хляве. Мінуць стаў у свінарніку над балясамі, якімі быў абгароджан катух, успёрся на іх і доўга глядзеў, як завадская свіння цярэбіць зялёную канюшыну. Чорны.

2. Пра цёмны, малы пакой або хату. Вярнуўшыся дамоў. Васіль знайшоў на стале пісьмо. На канверце — знаёмы почырк. Жонка. Што яна піша? .. Усё тое ж: бяры да сябе.. «Бяры! — паморшчыўся. — А куды? Вось у гэты катух? Ды ты сама ўцячэш адсюль». Шашкоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кату́х м

1. (маленькі хлеў) Stall für Kléinvieh;

2. (цёмны малы пакой) élendes Loch, schléchtes Zímmer

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Кату́х ’хлявок, закутак’; ’будка, засек’ (БРС, Касп.), ’куратнік’ (Шат.), ’катух, хлявок; закутак, дзе сыплюць на зіму бульбу’ (Сцяшк., МГ); ’катух, сплецены з саломы вялікі кошык’ (Бяльк.); ’адгароджанае месца ў гаспадарчым будынку; яслі’ (Сл. паўн.-зах., 2), пашырана выключна ва ўсх.-слав. мовах. Параўн. рус. дыял. коту́х ’памяшканне для свойскай жывёлы, хлеў; куратнік; сабачая будка; заканурак’ і г. д., укр. дыял. коту́х ’невялічкая будова для птушак’. Паводле Трубачова, Эт. сл., 11, 208 (тут і агляд слав. матэрыялу), вытворнае з суф. ‑uxъ ад прасл. *kotъ, вядомага толькі ў некалькіх слав. мовах. Параўн. серб.-харв. дыял. ко̑т ’закутак для свойскіх жывёл, для маладняку’, ст.-чэш. kot, kót ’будка, лаўка’ (гл. у Трубачова, там жа, II). Параўн. яшчэ Фасмер, 2, 354; Трубачоў, там жа, 214–215.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

катушо́к, ‑шка, м.

Памянш. да катух; невялікі катух.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

саж обл. кату́х, -ха́ м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уштурхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што ў што.

Штурхнуўшы, прымусіць увайсці, штуршком упіхнуць куды-н.

У. падсвінка ў катух.

|| незак. ушту́рхваць, -аю, -аеш, -ае і уштурхо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

замэ́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Разм. Пачаць мэкаць. // Мэкнуць. Каза замэкала і .. уцякла ў катух. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)