кару́злы
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
кару́злы |
кару́злая |
кару́злае |
кару́злыя |
| Р. |
кару́злага |
кару́злай
кару́злае |
кару́злага |
кару́злых |
| Д. |
кару́зламу |
кару́злай |
кару́зламу |
кару́злым |
| В. |
кару́злы (неадуш.)
кару́злага (адуш.) |
кару́злую |
кару́злае |
кару́злыя (неадуш.)
кару́злых (адуш.) |
| Т. |
кару́злым |
кару́злай
кару́злаю |
кару́злым |
кару́злымі |
| М. |
кару́злым |
кару́злай |
кару́злым |
кару́злых |
Крыніцы:
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
кару́злы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Загрубелы, шурпаты; закарузлы. Карузлыя рукі. Карузлая павязка.
2. Нярослы, чахлы. Сосны былі не стромкія, як у гушчары, а карузлыя, з пакручанымі вузлаватымі галінамі. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кару́злы 1 ’нярослы, чахлы’ (ТСБМ), ’закарэлы, схуднелы’ (гл. каруза). Значэнні ’нярослы, чахлы, схуднелы’ пацвярджаюць правільнасць суаднясення бел. каруза са славен. koruze ’кляча’ (Трубачоў, Эт. сл., 11, 106).
Карузлы 2 ’загрубелы, заскарузлы’ (ТСБМ). Параўн. макед. коруза ’струп’ (Трубачоў, Эт. сл., 11, 106).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кару́злік 1 ’невялікага росту, слабы чалавек’ (Касп., Бяльк.), ’недаростак’ (Нар. сл.), ’каравы, мізэрны’ (Гарэц.). Гл. карузлы 1. Дэмінутыўны суфікс ‑ік падкрэслівае пеяратыўнае значэнне.
Кару́злік 2 ’неахайны, брудны’. Гл. карузлы 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кару́зла ’карава, заскарузла’ (Гарэц.). Гл. карузлы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Каро́зленькі ’Закарузлы’ (Мар. од.). Да кара (Фасмер, % 78). Больш ’надзейна да карузлы, (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кару́за ’асоба, што без прычыны чапляецца, каб распачаць зваду’ (КЭС, лаг.), ’задзіра’ (Бяльк.), ’задзірысты, неадчэпны чалавек’ (Янк. 1, Янк. Мат.), ’задзіра, забіяка’ (Янк. Мат.). Ад каруза паходзіць карузлы (гл.), шэраг значэнняў якога, як і значэнні рускіх паралелей (параўн. рус. скорузлик ’заморак, замораная жывёла, чалавек’), даюць магчымасць параўнаць яго са славен. koruze ’кляча, дрэнны, благі конь’ (Куркіна, Этимология, 1970, 95). Але паходжанне суфікса ‑uza застаецца праблематычным. Значэнне ’задзіра’ ў лексеме каруза, такім чынам, спалучаецца са значэннем ’нярослы, чахлы, заняпалы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)