капа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. у чым. Рыцца, капаючы.

К. ў градках.

К. ў пяску.

2. перан., у чым. Залішне старанна, дэталёва аналізаваць, абдумваць што-н., унікаць у што-н.

К. ў душы.

3. з чым і без дап. Марудзіць, павольна рабіць якую-н. справу.

К. з перакладваннем кніг.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Паддавацца капанню.

Пасля дажджу зямля лягчэй капаецца.

|| зак. закапа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (да 3 знач.).

|| наз. капа́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

капа́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. капа́юся капа́емся
2-я ас. капа́ешся капа́ецеся
3-я ас. капа́ецца капа́юцца
Прошлы час
м. капа́ўся капа́ліся
ж. капа́лася
н. капа́лася
Загадны лад
2-я ас. капа́йся капа́йцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час капа́ючыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

капа́цца несов.

1. в разн. знач. копа́ться; (искать, перебирать — ещё) ры́ться;

дзе́ці капа́юцца ў пяску́ — де́ти копа́ются в песке́;

к. ў агаро́дзе — копа́ться в огоро́де;

сыры́ пясо́к лёгка капа́ецца — сыро́й песо́к легко́ копа́ется;

вы не́шта до́ўга капа́ецеся — вы что-то до́лго копа́етесь;

к. ў папе́рах — копа́ться (ры́ться) в бума́гах;

2. страд. ры́ться; копа́ться; см. капа́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

капа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак., у чым.

1. Капаючы, разграбаючы, рыцца ў чым‑н. рыхлым, сыпкім. На дарозе ў пяску капаліся нейчыя куры. Рылько. За плотам пад сцяной капаўся ў снезе стары. Карпюк. // Разм. Перакладваючы, перабіраючы, шукаць што‑н. Капацца ў паперах. Капацца ў кішэні. □ Дзяўчаты тэрмінова шылі сабе нейкія старамодныя сукенкі, хлопцы капаліся ў старых бацькоўскіх скрынях у пошуках доўгіх да пят паляшуцкіх дзедаўскіх світак і кажухоў. Краўчанка. // перан. Дэталёва, па дробязях аналізаваць, абдумваць што‑н., унікаць у што‑н. Капацца ў душы. □ Сяльчонку не захацелася далей капацца ў гэтай старой гісторыі. Асіпенка.

2. Разм. Займацца якой‑н. карпатлівай справай, рабіць што‑н. марудна, няўмела; важдацца. [Туляга:] Ваша праца пасоўваецца. Аляксандр Пятровіч. [Гарлахвацкі:] А іменна? [Туляга:] Матэрыялы падбіраю. [Гарлахвацкі:] Доўга капаецеся. Крапіва. [Жонка] капалася каля прыпечку. Бядуля.

3. Паддавацца капанню. Пад пластом шчэбню была мяккая зямля і капалася лёгка, хутка. Краўчанка.

4. Зал. да капа́ць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

капа́цца

1. (у чым-н) herúmkramen vi, wühlen in (D); (herúm)stöbern in D);

капа́цца ў кні́гах in den Büchern stöbern;

2. (марудна рабіць) herúmtrödeln vi, nicht vom Fleck kommen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

грэ́бціся, грабу́ся, грабе́шся, грабе́цца; грабёмся, грабяце́ся, грабу́цца; гро́бся, грэ́блася; грабі́ся; незак.

Капацца, разграбаць што-н. пальцамі, лапамі.

Г. ў пяску.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ры́ться несов.

1. (копаться) капа́цца;

ры́ться в земле́ капа́цца ў зямлі́;

2. (перебирать, разыскивая, изучая) капа́цца; (о животных) ры́цца;

ры́ться в кни́гах капа́цца ў кні́гах;

3. (шарить, искать) шука́ць;

ры́ться в карма́нах шука́ць у кішэ́нях.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

папакапа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Капацца доўга, неаднаразова.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

копа́ться несов., разг.

1. (рыться) капа́цца;

2. (возиться) ко́рпацца; (медлить) мару́дзіць, ке́шкацца;

3. страд. капа́цца; выбіра́цца; см. копа́ть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

калупа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак. (разм.).

1. Капацца, корпацца ў чым-н., дастаючы што-н.

К. ў грудзе ламачча.

2. перан. Рабіць што-н. марудна і няўмела.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)