ка́нтэле
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, нескланяльны
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ка́нтэле |
ка́нтэле |
| Р. |
ка́нтэле |
ка́нтэле |
| Д. |
ка́нтэле |
ка́нтэле |
| В. |
ка́нтэле |
ка́нтэле |
| Т. |
ка́нтэле |
ка́нтэле |
| М. |
ка́нтэле |
ка́нтэле |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ка́нтэле нескл., ср., муз. ка́нтеле
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ка́нтэле, нескл., н.
Карэльскі і фінскі народны музычны інструмент, падобны на гуслі.
[Фін. kantele.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кантэле (муз. інструмент) 5/475; 7/310; 10/602
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
ка́нтэле
(фін. kantele)
фінскі і карэльскі струнны шчыпковы музычны інструмент, падобны на гуслі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ка́нтеле муз. ка́нтэле нескл., ср.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кантэлі́ст, ‑а, М ‑сце, м.
Той, хто іграе на кантэле. Выступленне кантэлістаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падыгра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каму-чаму.
Разм.
1. Нягромка сыграць, акампаніруючы каму‑н. [Жанчына] адапхнула да сцяны Пруткевіча і папрасіла Зынгу: — Падыграйце. — Зынга, гатовы, глянуў на яе. Жанчына заспявала. Чорны. Звінелі кантэле, цымбалы, Зурна старалася валынцы падыграць. Корбан. // Сваёй ігрой (на сцэне, у спорце) памагчы ігры партнёра.
2. перан. Падрабіцца, падладзіцца пад чые‑н. інтарэсы, настроі і пад. Будыка зноў засмяяўся, закрычаў: — Во, бачыце? Сіротка — як сіротка. А ў Івана вочы гараць. Зайздросціш? Прызнавайся. — Зайздрошчу, — падыграў Антанюк. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВІ́РТАНЕН Ялмары Эрыкавіч
(8.1.1889, с. Майніемі, Фінляндыя — 2.4.1939),
карэльскі паэт. Пісаў на фінскай мове. Друкаваўся з 1906. У ранніх творах адлюстраваў паднявольнае становішча працоўных. У зб-ках вершаў «Вольнай часінай» (1930), «Стройныя шарэнгі» (1931), «Вершы» (1933, 1936, на рус. мове), «Чырвонае кантэле» (1937) асэнсаванне гіст. мінулага рус. і карэльскага народаў, самабытнасць людскіх характараў і прыроды паўночнага краю. Вядомы як драматург, перакладчык. Перакладаў на фінскую мову творы рус. і сусв. л-ры, паасобныя творы Я.Купалы.
Літ.:
Алто Э. Ялмари Виртанен: Жизнь и творчество. Петрозаводск, 1988.
т. 4, с. 192
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГУ́СЛІ,
рускі нар. муз. струнна-шчыпковы інструмент. Мае драўляны рэзанатарны корпус розных памераў і формаў (крыла- і шлемападобныя, прамавугольныя), над верхняй дэкай якога нацягнуты жыльныя або метал. струны (ад 5—12 у крылападобных да 66 у прамавугольных). Поўны, яркі і звонкі гук узнікае пры зашчыпванні струн пальцамі, плектрам або брынканні па іх. Гуслі запазычаны рускімі ў балтаў і угра-фінаў, у якіх бытавалі ўжо ў глыбокай старажытнасці (звесткі ў эпасе «Калевала») пад рознымі назвамі (кантэле, кокле, кюсле і інш.). На Русі, паводле сведчання археал., пісьмовых і іканаграфічных помнікаў, гуслі выкарыстоўваліся для сольнай і ансамблевай ігры простымі людзьмі і прафес. нар. музыкантамі-скамарохамі (гуслярамі). Іх рэпертуар гістарычна мяняўся (ад нар. былін, песень і танцаў да твораў кампазітараў). З пач. 20 ст., пасля ўдасканалення і стварэння сям’і гусляў, увайшлі ў «хары гусляроў» і аркестры рус. нар. інструментаў. Зараз нар. гуслі зрэдку сустракаюцца на Пскоўшчыне. На Беларусі, паводле слоўнікаў 16—17 ст. (Л.Зізаній, П.Бярында), «гуслямі» наз. розныя струнныя інструменты (скрыпку, ліру, арфу, цытру), у наш час — некат. нар. духавыя (дудку, парныя дудкі, губны гармонік) і струнныя (цытру) муз. інструменты.
І.Дз.Назіна.
т. 5, с. 545
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)