каміса́р

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. каміса́р каміса́ры
Р. каміса́ра каміса́раў
Д. каміса́ру каміса́рам
В. каміса́ра каміса́раў
Т. каміса́рам каміса́рамі
М. каміса́ру каміса́рах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

каміса́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Кіруючая асоба з грамадска-палітычнымі або адміністрацыйнымі функцыямі (у перыяд 1918—1942 гг. — палітычны кіраўнік воінскай часці.).

Брыгадны к.

2. Асоба, якая ўзначальвае ваенны камісарыят.

Ваенны к.

3. У студэнцкіх будаўнічых атрадах: асоба, якая адказвае за арганізацыйна-выхаваўчую работу.

|| прым. каміса́рскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

каміса́р м. комисса́р;

○ наро́дны к. — ист. наро́дный комисса́р

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

каміса́р, ‑а, м.

1. Кіруючая асоба з грамадска-палітычнымі, арганізацыйнымі, адміністрацыйнымі функцыямі. Батальённы камісар. Ваенны камісар. Народны камісар. □ У вайну Пракоп Пракопавіч партызаніў: спачатку быў камандзірам атрада, .. пасля — камісарам брыгады. Шамякін.

2. За мяжой і ў Расіі ў 18 — пачатку 20 стст. — чыноўнік, які выконвае паліцэйскія функцыі; прыстаў. Пан Крулеўскі назначаецца павятовым камісарам, войтаў па валасцях ставяць. Колас.

[Фр. commissaire.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

камісар

т. 7, с. 528

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

каміса́р м Kommissár m -(e)s, -e;

вае́нны каміса́р Kríegskommissar m;

вярхо́ўны каміса́р Hóher Kommissár

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

каміса́р

(с.-лац. commissarius)

1) службовая асоба, надзеленая ўрадам якімі-н. спецыяльнымі паўнамоцтвамі (напр. ваенны к.);

2) ураднік са спецыяльнымі абавязкамі на тэрыторыі Беларусі ў 16—17 ст.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Каміса́р ’кіруючая асоба з грамадска-палітычнымі, адміністрацыйнымі функцыямі’, ’паліцэйскі, прыстаў’ (ТСБМ), камысар (Сержп. Казкі), кыміса́р (Бяльк.), ст.-бел. комисаръ, коммисаръ (пач. XVI ст.) ’ураднік са спецыяльнымі абавязкамі’ < ст.-польск. komisarz < ням. Kommisar < с.-лац. commissarius (Булыка, Запаз., 163).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ваенка́м, -а, мн. -ы, -аў, м.

Ваенны камісар.

|| прым. ваенка́маўскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

комисса́р каміса́р, -ра м.;

наро́дный комисса́р ист. наро́дны каміса́р;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)