кама́нда

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. кама́нда кама́нды
Р. кама́нды кама́нд
кама́ндаў
Д. кама́ндзе кама́ндам
В. кама́нду кама́нды
Т. кама́ндай
кама́ндаю		 кама́ндамі
М. кама́ндзе кама́ндах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

кама́нда, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -ма́нд і -аў, ж.

1. Кароткі вусны загад па ўстаноўленай форме.

Раздалася к.: «Адбой!»

2. Камандаванне якой-н. вайсковай часцю.

Атрад пад чыёй-н. камандай.

3. Атрад, вайсковае падраздзяленне, а таксама часова выдзеленая вайсковая часць спецыяльнага прызначэння.

Сапёрная к.

Пажарная к.

4. Асабовы састаў, экіпаж судна.

К. з 20 чалавек.

5. Спартыўны калектыў.

Футбольная к.

6. Калектыў аднадумцаў.

Працаваць у камандзе.

◊

Далажыць па камандзе — у ваенных: далажыць непасрэднаму начальніку.

Як па камандзе — разам, дружна.

|| прым. кама́ндны, -ая, -ае (да 1, 3—5 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кама́нда ж., в разн. знач. кома́нда;

сло́вы ~ды — слова́ кома́нды;

рабі́ць па ~дзе — де́лать по кома́нде;

быць пад ~дай у каго́-не́будзь — быть под кома́ндой у кого́-л.;

сапёрная к. — сапёрная кома́нда;

к. карабля́ — кома́нда корабля́;

пажа́рная к. — пожа́рная кома́нда;

футбо́льная к. — футбо́льная кома́нда;

◊ далажы́ць па ~дзе — доложи́ть (донести́) по кома́нде;

як па ~дзе — как по кома́нде

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кама́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

1. Кароткі вусны-загад камандзіра па ўстаноўленай форме. Аддаць каманду. □ Падпільнаваўшы калону варожых машын, [лейтэнант] падаў каманду: — Агонь! «Маладосць». Палку даюць каманду «смірна!» Панчанка. // Распараджэнне, загад, сказаныя коратка і ўладна. — Стукайце шафёру ў кабіну! — падала каманду Зіна. Кулакоўскі.

2. Камандаванне якой‑н. воінскай часцю. Першы, найлепшы ўзвод атрада, пад камандай.. Кеды пераправіўся на варожы бок Нёмана. Брыль. // Пра кіраўніцтва з боку каго‑н., над кім‑н., аб чыёй‑н. уладзе над кім‑н. — Не павінна тое гора над чалавекам каманду займець. Няхай яно і цяжкае, але трэба адолець яго... Лынькоў. Узваліўшы на сані невад, чалавек дванаццаць мужыкоў пад камандай Леўшуна паехалі на рыбу. Колас.

3. Невялікае вайсковае падраздзяленне, атрад, а таксама часова выдзеленая вайсковая часць спецыяльнага прызначэння. Каравульная каманда. Каманда падрыўнікоў. □ Кірылу падстрыглі і накіравалі ў вучэбную каманду, адкуль ён трапіў на фронт пад Баранавічы. Паслядовіч. // Асабовы састаў, экіпаж судна. Людзей тут [на буксіры] мала, каманда, уключаючы ўсіх — ад капітана да качагара, складаецца чалавек з дваццаці. Краўчанка. // Спартыўны калектыў. Валейбольная каманда. Зборная каманда.

•••

Далажыць па камандзе гл. далажыць ​1.

Як па камандзе — дружна, разам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каманда,

спецыяльны двайковы код.

т. 7, с. 502

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

каманда,

вусны загад; вайсковая арганізацыя ад 3 чалавек.

т. 7, с. 502

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

кама́нда ж

1. вайск (загад) Kommándo n -s, -s; Beféhl m -(e)s, -e;

па кама́ндзе auf Beféhl;

пад кама́ндай únter dem Kommándo (каго-н von D);

пада́ць кама́нду ein Kommándo gében*;

2. камп Beféhl m -(e)s, -e (аператар, машынная каманда, сігнал кіравання); Kommando n (з тэрміналу дыялогавага манітора);

З. вайск (падраздзяленне) Trupp m -s, -s;

4. марск (экіпаж) Crew [kru:] f -, -s, Besátzung f -, -en, Mánnschaft f -, -en;

5. спарт Mánnschaft f -, -en; Team [ti:m] n -s, -s; Partéi f -, -en;

атаку́ючая кама́нда ángreifende Mánnschaft;

збо́рная кама́нда Áuswahlmannschaft f; Áuswahl f -, -en;

кама́нда гімна́стаў Ríege f -, -n;

юна́цкая кама́нда Náchwuchsmannschaft f;

футбо́льная кама́нда Fúßballmannschaft f -; Fúßballelf f -, -en;

алімпі́йская кама́нда Olýmpiamannschaft f, olýmpisches Team [ti:m];

кама́нда перамо́жца Síegermannschaft f -, síegreiche Mánnschaft (група людзей);

пажа́рная кама́нда Féuerwehr -; Löschtrupp m -s, -s;

выратава́льная кама́нда Réttungsmannschaft f -;

кама́нда вадала́заў Táuchergruppe f -, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Кама́нда ’кароткі вусны загад камандзіра па ўстаноўленай форме’, ’вайсковае падраздзяленне, часова выдзеленая вайсковая часць спецыяльнага прызначэння’ (ТСБМ, Яруш.). Найбольш верагодна, што лексема з’яўляецца запазычаннем з рус. мовы, дзе ўжываецца з пач. XVIII ст. У рус. з ням. Kommando ’каманда’ (або гал.) або франц. commande ’тс’ < с.-лац. com(m)enda ’намесніцтва’ < лац. commendō ’давяраю, даручаю’ (Фасмер, 2, 300; Шанскі, 2 (К), 222).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кама́нда

(фр. commande)

1) кароткі вусны загад камандзіра;

2) узначальванне якой-н. воінскай часці (напр. прыняць каманду над ротай);

3) невялікае вайсковае падраздзяленне, атрад спецыяльнага прызначэння (напр. каравульная к., к. падрыўнікоў);

4) экіпаж судна;

5) спартыўны калектыў (напр. баскетбольная к.);

6) спецыяльны двайковы код (прадпісанне, указанне, інструкцыя), які запісаны на машыннай мове дадзенай ЭВМ і вызначае яе дзеянні пры пэўнай аперацыі ў вылічальным працэсе.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

аўтса́йдар

‘каманда’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. аўтса́йдар аўтса́йдары
Р. аўтса́йдара аўтса́йдараў
Д. аўтса́йдару аўтса́йдарам
В. аўтса́йдар аўтса́йдары
Т. аўтса́йдарам аўтса́йдарамі
М. аўтса́йдару аўтса́йдарах

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)