калё́сны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. калё́сны калё́сная калё́снае калё́сныя
Р. калё́снага калё́снай
калё́снае		 калё́снага калё́сных
Д. калё́снаму калё́снай калё́снаму калё́сным
В. калё́сны (неадуш.)
калё́снага (адуш.)		 калё́сную калё́снае калё́сныя (неадуш.)
калё́сных (адуш.)
Т. калё́сным калё́снай
калё́снаю		 калё́сным калё́снымі
М. калё́сным калё́снай калё́сным калё́сных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

калёсны колёсный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

калёсны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да калёс, прызначаны для іх. Калёсны скрып. Калёсная мазь. // Заняты вырабам калёс. Калёсны цэх. Калёсны майстар. // Прыгодны для язды на калёсах, пракладзены калёсамі (пра дарогу, шлях). Вузкая калёсная дарога ўецца праз малады калгасны сад. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

калёсы, -лёс.

Конная чатырохколая гаспадарчая павозка.

Запрэгчы каня ў к.

|| прым. калёсны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

теле́жный калёсны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

скрэ́пер м. тэх. Schrápper m -s, -; Schürfwagen m -s, - (калёсны)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Вадзі́ла 1 ’вага ў студні з жураўлём’ (ДАБМ, 809). Да вадзіць 1. Словаўтваральная паралель тачыла.

Вадзі́ла 2 ’павадок у каня’ (Дзмітр.). Да вадзіць. Параўн., аднак, рус. удила ’тс’.

Вадзі́ла 3 ’прылада гнуць палазы’ (Бяльк.). Да вадзіць. Параўн. укр. водило ’доўгая жэрдка, варочаючы якой згінаюць калёсны вобад’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

цяга́ч м. тэх., вайск. Schlépper m -s, -; Trécker m -s, -;

калёсны цяга́ч Rádschlepper m;

гу́сенічны цяга́ч Ráupenschlepper m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

кася́к​I м.

1. (вушак) Pfósten m -s, -; Pféiler m -s, -;

калёсны кася́к Rádfelge f -, -n;

2. с.-г. (участак) schräg verláufende Parzélle; Ácker m -s, Äcker

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Ката́ць ’катаць’ (у розных значэннях). Слова вядома не ва ўсіх слав. мовах (у такой форме) і этымалогія яго таксама няпэўная. Трубачоў (Эт. сл., 9, 162) параўноўвае балг. дыял. ка́там ’хадзіць на справах, гаспадарыць’, ст.-рус. катати ’катаць’, рус. ката́ть ’вазіць і да т. п.’, ’гойдаць’, ’ляжаць хворым’, ’рабіць з бітай шэрсці’, ’валяць (абутак)’, ’гладзіць’, далей укр. ката́ти ’біць’, ката́тися ’катацца’, ката́ти ’качаць катком зямлю’, ’выціскаць ваду качаннем’, далей бел. ката́цца ’катацца’, ката́ць (дыял.) ’скручваць у трубку’. Магчыма (як зваротныя вытворныя), сюды адносяцца чэш. kat ’кат’, славац. kat, польск. kat, далей рус. дыял. кат ’калёсны след’; ’каток для ўкачвання поля’ і інш. Прасл. *katati (sę), якое суадносіцца з прасл. *kotiti (гл. каці́ць) і *katjati (гл. кача́ць). Параўн. яшчэ Фасмер, 2, 209–210.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)