зэкано́міць

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. зэкано́млю зэкано́мім
2-я ас. зэкано́міш зэкано́міце
3-я ас. зэкано́міць зэкано́мяць
Прошлы час
м. зэкано́міў зэкано́мілі
ж. зэкано́міла
н. зэкано́міла
Загадны лад
2-я ас. зэкано́м зэкано́мце
Дзеепрыслоўе
прош. час зэкано́міўшы

Іншыя варыянты: сэкано́міць, з’экано́міць.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зэкано́міць сов. сэконо́мить

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зэкано́міць éinsparen vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

экано́міць, -млю, -міш, -міць; незак.

1. што. Эканомна расходаваць.

Э. грошы.

2. на чым і без дап. Максімальна скарачаць выдаткі.

Э. на будматэрыялах.

Усё дарагое, даводзіцца э.

|| зак. зэкано́міць, -млю, -міш, -міць; -млены (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сэкано́міць

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. сэкано́млю сэкано́мім
2-я ас. сэкано́міш сэкано́міце
3-я ас. сэкано́міць сэкано́мяць
Прошлы час
м. сэкано́міў сэкано́мілі
ж. сэкано́міла
н. сэкано́міла
Дзеепрыслоўе
прош. час сэкано́міўшы

Іншыя варыянты: зэкано́міць, з’экано́міць.

Крыніцы: dzsl2013, piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

з’экано́міць

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. з’экано́млю з’экано́мім
2-я ас. з’экано́міш з’экано́міце
3-я ас. з’экано́міць з’экано́мяць
Прошлы час
м. з’экано́міў з’экано́мілі
ж. з’экано́міла
н. з’экано́міла
Дзеепрыслоўе
прош. час з’экано́міўшы

Іншыя варыянты: сэкано́міць, зэкано́міць.

Крыніцы: tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

заашчадзі́ць

‘зберагчы, зэканоміць што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. заашчаджу́ заашчадзі́м
2-я ас. заашчадзі́ш заашчадзіце́
3-я ас. заашчадзі́ць заашчадзя́ць
Прошлы час
м. заашчадзі́ў заашчадзі́лі
ж. заашчадзі́ла
н. заашчадзі́ла
Загадны лад
2-я ас. заашчадзі́ заашчадзі́це
Дзеепрыслоўе
прош. час заашчадзі́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

zaoszczędzić

зак.

1. зэканоміць; зберагчы; ашчадзіць;

zaoszczędzić pewną sumę — ашчадзіць пэўную суму;

2. komu czego пазбавіць каго ад чаго; zaoszczędzić komu

fatygi — пазбавіць каго ад клопатаў

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

erübrigen

1.

vt захо́ўваць, зберага́ць, зэкано́міць

Zeit ~ — выйграва́ць час

2.

vi застава́цца

es erübrigt nur noch zu ságen — застае́цца яшчэ́ то́лькі сказа́ць

3.

(sich) быць залі́шнім

es erübrigt sich zu ságen, dass… — залі́шне каза́ць, што…

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

◎ Надалу́жыць Зэканоміць, нагнаць час’ (Сцяц.), ’пажыць добра’ (Сцяшк. Сл.), надалу́жваць ’дабаўляць’ (лях., Сл. ПЗБ), надолу́жыць ’надбавіць, задаволіць патрэбу’, надолу́жваць ’надбаўляць, дапамагаць пакрыць нястачу’ (ТС), параўн.: ja swaje nadałużu (= пакрыю, адраблю, вярну) (Пятк. 2, 192), укр. надолужити ’нагнаць, навярстаць, пакрыць, кампенсаваць, дапоўніць’, ’насаліць; надаесці’, магчыма, сюды і рус. надалуга ’гультайка’. Відаць, корань той жа, што і ў прыметніку недалугі, недалужны ’слабы, хворы’, што суадносіцца (запазычаны?) з польск. niedołężny ’тс’, dolę g а ’сіла, моц; дастатак, запас’ (варыянт dolęka звязваюць з łączyć ’лучыць’, Брукнер, 360); тады першаснае значэнне дзеяслова ’прыдбаць сілу, дастатак’. Згодна з Махэкамг (393), усе славянскія формы (чэш. nedoluźny, польск. niedołężny, укр. недалуга, рус. недолугий) даюць падставу рэканструяваць прасл. *nedolężbriъ і дзеяслоў *nedolęgati з асновай ‑lęg‑, роднаснай ням. langen ’быць дастатковым’, што большасцю даследчыкаў лічыцца праблематычным. Найбольш блізкімі фармальна да разглядаемых усходнеславянскіх слоў з’яўляюцца славен. nadlegovati ’надаядаць, дакучаць’, nadloga ’бяда’, nadlega ’цяжкасць, прыкрасць’, на якія, на думку Бязлая, паўплывала народнаэтымалагічнае збліжэнне з *lęgti, lęźiti (Бязлай, 2, 211), чым, відаць, і тлумачыцца іх семантыка, супадаючая з усходнеславянскай толькі часткова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)