здоро́вый

1. здаро́вы; (сильный) ду́жы;

2. (крепкого сложения) здаро́вы; (большой — ещё) вялі́кі;

3. в знач. сказ., прост. здоро́в врать ма́йстар (маста́к) хлусі́ць;

здоро́в (на что) ма́йстар (маста́к) (на што);

будь здоро́в! (при расставании) быва́й здаро́ў;

бу́дьте здоро́вы! а) (при расставании) быва́йце здаро́вы; б) (чокаясь) бу́дзьце (здаро́вы);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

здоровый

Том: 12, старонка: 184.

img/12/12-184_1027_Здоровый.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

здаро́вы

1. в разн. знач. здоро́вый;

з. аргані́змздоро́вый органи́зм;

~вае сэ́рца — здоро́вое се́рдце;

з. вы́глядздоро́вый вид;

з. адпачы́накздоро́вый о́тдых;

~вае надво́р’е — здоро́вая пого́да;

~вая кры́тыка — здоро́вая кри́тика;

2. (крепкого сложения) здоро́вый, си́льный;

з. конь — здоро́вая (си́льная) ло́шадь;

3. большо́й, здоро́вый, изря́дный;

з. шчупа́к — здоро́вая (изря́дная) щу́ка;

будзь ~ро́ў! — будь здоро́в!;

быва́йце ~ро́вы! — бу́дьте здоро́вы, до свида́ния!;

жывы́ і з. — здрав и невреди́м;

валі́ць з хво́рай галавы́ на ~вую — вали́ть (сва́ливать) с больно́й головы́ на здоро́вую

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

невреди́мый цэ́лы; непашко́джаны; (здоровый) здаро́вы;

жив, цел и невреди́м жывы́, цэ́лы і здаро́вы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

крамя́ны

1. упру́гий, кре́пкий;

2. перен. (о человеке) цвету́щий, здоро́вый;

3. све́жий, ядрёный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Здаро́вы, здароўе. Рус. здоро́вый, здоро́вье, укр. здоро́вий, здоро́вʼя, польск. zdrowy, zdrowie, серб.-луж. strowy, в.-луж. strowjo, н.-луж. strowje, уст. zdrowy, чэш., славац. zdravý, чэш. zdraví, славац. zdravie, славен. zdrav̀, zdrȃvje, серб.-харв. здра̏в, здра̑вље, балг. здрав, здра̀ве, макед. здрав, здравје. Ст.-слав. съдравъ, съдравие. Ст.-рус. здоровый, съдоровие, здоровье (1151 г.). Прасл. sъ‑dorv‑ъ, sъdorv‑ьje. У формах з пачатковым z‑ асіміляцыя па звонкасці пасля страты ъ; у формах з s‑, відаць, асіміляцыя па глухасці (магчыма, аднак, што тут іншы корань; гл. Фасмер, 3, 768). Элемент меў, паводле Бадуэна дэ Куртэнэ (Зб. Брукнеру, 221), суадносіны са ст.-інд. su ’добры’. Элемент dorv‑ < і.-е. *deru‑ ’дрэва’ (гл. дрэва), ’добры, здаровы, як дрэва’. Фасмер, 2, 91; Шанскі, 2, З, 82; Мартынаў–Міхневіч, Маладосць, 1969, 12, 140; Скок, 3, 646; Покарны, 1, 216. Іншую этымалогію прапануе Ондруш, , 9 (1958), 147–148: zdorv‑ < storv‑ < sorv‑ < *sol‑v‑ (лац. salvus ’здаровы’ і інш.). Гэту этымалогію прыняў у другім выданні Махэк₂, 713. Супраць яе Ваян, RÉS, 41 (1962), 169; Трубачоў, Дополн., 2, 91. Іншыя тлумачэнні ў Фасмера. Булахаў (Прыметнік, 3, 77–80) прасочвае развіццё якасных адценняў слова здаровы ў бел. мове.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Bona valetudo melior est quam maximae divitiae

Добрае здароўе лепш за самае вялікае багацце.

Хорошее здоровье лучше самого большого богатства.

бел. Здароўе мілейшае за грошы. Здаровы багатаму варты.

рус. Здоровье дороже богатства. Здоровье за деньги не купишь.

фр. Santé passe richesse (Здоровье превосходит богатство).

англ. Health is better than wealth (Здоровье лучше богатства).

нем. Gesunder Mann, reicher Mann (Здоровый человек ‒ богатый человек).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

здра́вый

1. (разумный, правильный) здаро́вы;

2. (здоровый) уст. здаро́вы; ду́жы;

в здра́вом уме́ см. ум;

вопреки́ здра́вому смы́слу насу́перак разва́зе, насу́перак цвяро́заму ро́зуму;

здра́вый ум цвяро́зы ро́зум;

здрав и невреди́м жывы́ і здаро́вы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Sano non paret dolor, aegro quantus amaret

Здаровы не адчувае болю, які ўласцівы хвораму.

Здоровый не испытывает боли, которая свойственна больному.

бел. Багаты беднаму не спагадае. Здаровы хвораму не верыць, а багаты ‒ беднаму. Сыты галоднаму не верыць. Заможны галышу не спагадае.

рус. Конный пешему не товарищ. Сытый голодного не разумеет. Каждому своя болезнь тяжела. За чужой щекой зуб не болит.

фр. Les repus ne comprennent pas les affamés (Сытые не понимают голодных).

англ. He jests at scars that never felt a wound (Смеётся над шрамами тот, у кого не было ран).

нем. Der Satte weiß nicht, wie dem Hungrigen zumute ist (Сытый не знает, каково на душе у голодного).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

здараве́йшы прил. сравнит. ст.

1. здорове́е, бо́лее здоро́вый;

сяго́ння ён выгляда́е ~шым — сего́дня он вы́глядит здорове́е (бо́лее здоро́вым);

2. сильне́е, кре́пче;

ён ~шы за мяне́ — он сильне́е (кре́пче) меня́;

3. крупне́е;

мой шчупа́к з. за твайго́ — моя́ щу́ка крупне́е твое́й

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)