звы́чай

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. звы́чай звы́чаі
Р. звы́чаю звы́чаяў
Д. звы́чаю звы́чаям
В. звы́чай звы́чаі
Т. звы́чаем звы́чаямі
М. звы́чаі звы́чаях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

звы́чай, -ю, мн. -і, -яў, м.

1. Агульнапрыняты парадак, правілы, што даўно ўкараніліся ў быце народа або ў пэўнай грамадскай групе.

Спрадвечны з.

Гарадскія звычаі.

2. Прывычны спосаб дзеяння, прывычка.

Маю з. пасля абеду пашпацыраваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

звы́чай, -чаю м.

1. обы́чай;

старада́ўні з. — стари́нный обы́чай;

2. чаще мн. нра́вы;

3. привы́чка ж., обы́чай; обыкнове́ние ср.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

звы́чай, ‑ю, м.

1. Агульнапрыняты парадак, правіла, якое здаўна ўкаранілася ў быце народа або пэўнай грамадскай групы. На стол пакласці ўсё, што ёсць, — Такі ўжо звычай наш спрадвечны. Сіпакоў. Ёй зусім не хацелася хаваць сваёй радасці, але такі ўжо быў звычай: маладой непрыгожа быць на вяселлі празмерна вясёлай... Васілевіч.

2. Прывычны спосаб дзеяння; прывычка. Дубравіна мела звычай неяк нібы нядбала пакідаць на сябе касынку ці шалік. Карпюк. — А я маю звычай пасля абеду шпацыраваць і сядзець не хачу, — і, заклаўшы рукі назад, пачала шпацыраваць па зале. Мядзёлка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Звычай 2/495; 4/547; 9/257

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

ЗВЫ́ЧАЙ,

гістарычна ўсталяваны і агульнапрыняты ў пэўным грамадстве або сацыяльна-этнічнай групе спосаб паводзін. Узнік у глыбокай старажытнасці. У аснове З. першапачаткова ляжалі табу — розныя забароны і абмежаванні, якія ўспрымаліся з дзяцінства і ўзнаўляліся ў новых пакаленнях без абмеркавання і абгрунтавання.

Выпрацаваны вытв. і бытавым вопытам у працэсе развіцця грамадства З. рэгуляваў паводзіны асобы, вызначаў яе месца ў калектыве, садзейнічаў кансалідацыі этнічных і вытв. груп. У ролі звычаю маглі выступаць вытв. навыкі (бонда, сябрына, талака і інш), абрады. На аснове З. фарміравалася звычаёвае права. У наш час З. захоўваецца ў сферы побыту і сям’і (радзіны, пахаванне, вяселле), маралі і грамадз. абраднасці.

т. 7, с. 40

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

звы́чай м.

1. Brauch m -(e)s, Bräuche, Sítte f -, -n;

2. (прывычка) Gewóhnheit f -, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

звычай

Том: 12, старонка: 120.

img/12/12-120_0672_Звычай.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

Звы́чай ’прыняты парадак; прывычка’. Рус. паўд. свы́чай, укр. зви́чай, польск. zwyczaj, славац. zvyčaj. Ст.-бел. звычай (Скарына), ст.-рус. звычай (1609 г.), съвычаи (XII ст.), ст.-бел. звычай. З суф. ‑ějь (гл. Слаўскі, SP, 1, 86–87) ад дзеяслова sъ‑vyk‑nǫ‑ti (гл. выкнуць). Улічваючы ст.-рус. съвычаи (XII ст.), наўрад ці ст.-бел. звычай паланізм (Булыка, Запазыч., 119). Сцяцко, Афікс. наз., 23. Гл. звыклы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

звычай, парадак, правіла, практыка, умоўнасць; абычай, завад, завядзёнка (разм.); рытуал, канон (кніжн.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)