застава́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. застаю́ся застаё́мся
2-я ас. застае́шся застаяце́ся
3-я ас. застае́цца застаю́цца
Прошлы час
м. застава́ўся застава́ліся
ж. застава́лася
н. застава́лася
Загадны лад
2-я ас. застава́йся застава́йцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час застаючы́ся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

застава́цца несов., в разн. знач. остава́ться; см. заста́цца

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

застава́цца, ‑стаюся, ‑стаешся, ‑стаецца; ‑стаёмся, ‑стаяцеся.

Незак. да застацца.

•••

Заставайцеся здаровы — развітальнае пажаданне пры адыходзе з дому.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заста́цца, -тану́ся, -тане́шся, -тане́цца; -танёмся, -таняце́ся, -тану́цца; -та́нься; зак.

1. Прадоўжыць знаходжанне дзе-н.

З. дома.

З. на другі год у класе.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Захавацца, не знікнуць.

Засталося пачуццё крыўды.

3. Пакінуць, захаваць пэўны стан, погляды, становішча і пад.

З. пры сваёй думцы.

Якім быў, такім і застаўся.

4. Апынуцца ў якім-н. становішчы, стане і пад.

З. за гаспадара.

З. задаволеным.

За ім застаўся доўг.

З. ні з чым.

5. Аказацца ў наяўнасці пасля карыстання чым-н., смерці каго-н. і пад.

У вінтоўцы застаўся адзін патрон.

Пасля бацькі засталося двое дзяцей.

6. безас., каму з інф. Прыйдзецца, прыйшлося.

Мне засталося з усім згадзіцца.

7. кім, у кім. Прагуляўшы ў картачнай гульні, атрымаць якую-н. мянушку ў залежнасці ад назвы гульні (разм.).

З. дурнем.

З. ў дурнях (таксама перан.: аказацца ў недарэчным становішчы).

|| незак. застава́цца, -таю́ся, -тае́шся, -тае́цца; -таёмся, -таяце́ся, -таю́цца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

заста́цца, застава́цца bléiben* vi (s); verbléiben* vi (s); übrig bléiben*;

шлю сардэ́чнае прывіта́нне і застаю́ся Ваш… mit bésten Grüßen verbléibe ich…;

заста́цца до́ма zu Háuse bléiben*;

заста́цца на другі́ год (пра вучня) sítzen bléiben*;

ко́лькі гадзі́н застало́ся да канца́ працо́ўнага дня? wie lánge ist es noch bis zum Féierabend?;

заста́цца жывы́м am Lében bléiben*, mit dem Lében davónkommen* аддз.;

заста́цца з но́сам das Náchsehen háben;

не застае́цца нічо́га друго́га, як… mir (D) [uns, ihm і г. д.] bleibt nichts ánderes übrig, als…;

няха́й так і застае́цца (be)lássen wir es dabéi; und dabéi soll es bléiben;

2. (адстаць) zurückbleiben* vi (s)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

я́лавець, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ее; незак.

1. Заставацца ў стане ялаўкі.

2. Ляжаць аблогай, не апрацоўвацца (пра зямлю, глебу).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

остава́ться несов., в разн. знач. застава́цца; астава́цца;

остава́ться одному́ застава́цца (астава́цца) аднаму́;

остава́ться при своём мне́нии застава́цца пры сваёй ду́мцы;

остава́ться в си́ле застава́цца ў сі́ле;

◊

счастли́во остава́ться! быва́йце здаро́вы!

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сядзе́цца, -дзіцца; безас., незак.

У выразе: не сядзіцца, не сядзелася каму — няма, не было магчымасці, жадання сядзець або заставацца дзе-н.

Не сядзіцца дома.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сяду́н, седуна́, мн. седуны́, седуно́ў, м. (разм.).

Нерухавы чалавек; чалавек, які вядзе маларухомы лад жыцця, пасіўны, бяздзейны; дамасед.

Ён не с., каб дома заставацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дзевава́ць

‘заставацца ў дзеўках’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. дзяву́ю дзяву́ем
2-я ас. дзяву́еш дзяву́еце
3-я ас. дзяву́е дзяву́юць
Прошлы час
м. дзевава́ў дзевава́лі
ж. дзевава́ла
н. дзевава́ла
Загадны лад
2-я ас. дзяву́й дзяву́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час дзяву́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)