запа́рыць

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. запа́ру запа́рым
2-я ас. запа́рыш запа́рыце
3-я ас. запа́рыць запа́раць
Прошлы час
м. запа́рыў запа́рылі
ж. запа́рыла
н. запа́рыла
Загадны лад
2-я ас. запа́р запа́рце
Дзеепрыслоўе
прош. час запа́рыўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

запа́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак.

1. каго (што). Гарачынёй або парачы ў лазні давесці да знямогі (разм.).

2. каго (што). Стаміць шпаркай або працяглай яздой, хадой, цяжкай працай (разм.).

З. каня.

3. што. Апрацаваць парай або абліць варам, пакласці ў кіпень для чаго-н. (спец.).

З. дзежку.

4. што. Заліць варам, каб размякчыць, распарыць (пра сухі корм).

З. мякіну.

|| незак. запа́рваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. запа́рванне, -я, н. (да 3 знач.) і запа́рка, -і, ДМ -рцы, ж. (да 3 знач.).

|| прым. запа́рачны, -ая, -ае (да 3 знач.) і запа́рны, -ая, -ае (да 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

запа́рыць сов.

1. в разн. знач. запа́рить;

з. ткані́ну — запа́рить ткань;

з. корм — запа́рить корм;

з. бо́чку — запа́рить ка́дку;

з. каня́ — запа́рить ло́шадь;

2. (залить кипятком) завари́ть;

з. лі́павы цвет — завари́ть ли́повый цвет

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

запа́рыць ​1, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.

1. Апрацаваць варам, парай драўляную пасудзіну. Запарыць дзежку.

2. Заліць варам сухі корм, каб размякчыць, распарыць. Запарыць мякіну. □ Усціння спярша запарыла сеч[ку] карове, занесла ў хлеў, пасля пачала таўчы бульбу. Чыгрынаў. // Прыгатаваць настой, заліўшы варам. Запарыць ліпавы цвет.

3. Разм. Доўга парачы ў лазні, давесці да знямогі.

4. Разм. Стаміць шпаркай або працяглай яздой, хадой, цяжкай працай. Запарыць каня. □ — Ды і нам пара адпачыць, — адгукнулася Аня, якая дагэтуль пакорліва ішла моўчкі. — Запарыла ты мяне, Шурачка: сарочка — хоць выкручвай. Шамякін.

запа́рыць ​2, ‑рыць; безас. зак.

Пачаць парыць (у 7 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

запа́рыць

1. (заліць варам) ábbrühen vt;

2. (гарбату і пад.) áufbrühen vt; áufkochen vt; zíehen lássen* (даць настаяцца)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

узмы́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак., каго (што).

Запарыць хуткай яздой (пра каня).

|| незак. узмы́льваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

запа́рить в разн. знач. запа́рыць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

запа́рванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. запарваць — запарыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узмы́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., каго.

Запарыць хуткай яздой (пра каня).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

се́чка, -і, ДМ -чцы, ж.

1. Дробна нарэзаная салома, трава на корм жывёле.

Запарыць сечкі карове.

2. Драблёныя крупы.

Ячная с.

Грэчневая с.

3. Шырокі паўкруглы нож для ссякання капусты.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)