запальныя саставы

т. 6, с. 530

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

запа́льны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. запа́льны запа́льная запа́льнае запа́льныя
Р. запа́льнага запа́льнай
запа́льнае		 запа́льнага запа́льных
Д. запа́льнаму запа́льнай запа́льнаму запа́льным
В. запа́льны (неадуш.)
запа́льнага (адуш.)		 запа́льную запа́льнае запа́льныя (неадуш.)
запа́льных (адуш.)
Т. запа́льным запа́льнай
запа́льнаю		 запа́льным запа́льнымі
М. запа́льным запа́льнай запа́льным запа́льных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

бранябо́йна-запа́льны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. бранябо́йна-запа́льны бранябо́йна-запа́льная бранябо́йна-запа́льнае бранябо́йна-запа́льныя
Р. бранябо́йна-запа́льнага бранябо́йна-запа́льнай
бранябо́йна-запа́льнае		 бранябо́йна-запа́льнага бранябо́йна-запа́льных
Д. бранябо́йна-запа́льнаму бранябо́йна-запа́льнай бранябо́йна-запа́льнаму бранябо́йна-запа́льным
В. бранябо́йна-запа́льны (неадуш.)
бранябо́йна-запа́льнага (адуш.)		 бранябо́йна-запа́льную бранябо́йна-запа́льнае бранябо́йна-запа́льныя (неадуш.)
бранябо́йна-запа́льных (адуш.)
Т. бранябо́йна-запа́льным бранябо́йна-запа́льнай
бранябо́йна-запа́льнаю		 бранябо́йна-запа́льным бранябо́йна-запа́льнымі
М. бранябо́йна-запа́льным бранябо́йна-запа́льнай бранябо́йна-запа́льным бранябо́йна-запа́льных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

запа́льны, -ая, -ае.

1. Прызначаецца для запальвання.

Запальная бомба.

2. перан. Хвалюючы, які робіць вялікае ўражанне.

З. залік.

Запальныя словы.

|| наз. запа́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

воспламени́тельный запа́льны;

воспламени́тельные соста́вы запа́льныя саста́вы;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

све́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

1. Палачка з тлушчавага рэчыва з кнотам усярэдзіне, якая служыць для асвятлення і іншых мэт.

Стэарынавая с.

Паставіць свечку ў царкве.

Запаліць свечку з водарам ядміну.

Сувенірная с.

2. Прыстасаванне для запальвання чаго-н. (спец.).

Запальныя свечкі рухавіка (у рухавіках унутранага згарання).

3. Медыцынскі прэпарат у выглядзе невялікай капсулы.

4. Прамы ўзлёт, круты пад’ём уверх (спец.).

5. Плямка тлушчу ў варыве.

С. ў супе.

|| прым. све́чачны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

запа́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да запалу ​1 (у 1 знач.). Запальны шнур.

2. Прызначаны для запальвання. Запальныя кулі. Запальная бомба.

3. Гарачы, хвалюючы. Кажуць, Слава перадала ёй частку сваёй сілы, і хто ідзе міма бярозкі, той чуе, якім запальным заклікам да помсты прасякнут яе шум. Хадкевіч. У гарачыя з апальныя словы[Вера Засуліч] укладвае сваё глыбокае абурэнне супроць тых, хто ставіць палкі ў кола вялікага будаўніцтва. Зарэцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зажига́тельный

1. запа́льны;

зажига́тельные бо́мбы запа́льныя бо́мбы;

зажига́тельный шнур запа́льны шнур;

зажига́тельное стекло́ запа́льнае шкло;

2. перен. гара́чы, палымя́ны;

зажига́тельная речь гара́чая (палымя́ная) прамо́ва;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ГРАНА́ТА

(італьян. granata ад лац. granatus зярністы),

1) боепрыпас для паражэння жывой сілы і тэхнікі праціўніка ў блізкім баі. Адрозніваюць гранаты: ручныя і для стральбы з гранатамётаў (гранатамётныя стрэлы і вінтовачныя гранаты); процітанкавыя, проціпяхотныя, запальныя і спецыяльныя (дымавыя, асвятляльныя, сігнальныя і інш.).

Гранатамётныя стрэлы маюць калібры 30—112 мм, масу 0,2—5 кг, бронепрабівальнасць да 400 мм і болей. Бываюць з парахавым стартавым зарадам, рэактыўным рухавіком і стабілізатарам. Проціпяхотныя гранаты падзяляюцца на асколачныя ручныя гранаты, асколачныя, асколачна-фугасныя і асколачна-кумулятыўныя гранатамётныя стрэлы. Маса сучасных гранат 0,3—1,2 кг, радыус паражэння фугасных да 20 м, асколачных да 200 м. Гранаты з’явіліся ў 16 ст., з 17 ст. імі ўзбройвалі спец. падраздзяленні пяхоты — грэнадзёраў. Процітанкавыя гранаты — кумулятыўныя ручныя гранаты і гранатамётныя стрэлы. Прабіваюць браніраваныя цэлі накіраваным струменем разрыўнога зарада. Маса 1,1—1,2 кг.

2) Устарэлая назва артыл. снарадаў асколачна-фугаснага дзеяння масай не менш за 16 кг. Ужываліся з 17 ст.

т. 5, с. 405

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

све́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

1. Палачка з тлушчавага рэчыва з кнотам усярэдзіне, якая служыць для асвятлення. Стэарынавая свечка. □ Куча саломы ляжала ў адным куце, у другім — гарэла самаробная васковая свечка. Шамякін. Шура чыркнуў запалку і паднёс трапяткі жоўты агеньчык спачатку да Валодзевай свечкі, пасля запаліў сваю. Арабей.

2. Адзінка вымярэння сілы святла. Увечары ў новай Пракопавай хаце ярка гарэла вялікая электрычная лямпачка — у сто пяцьдзесят свечак. Ермаловіч.

3. Медыцынскі прэпарат у выглядзе тлушчавай палачкі, які выкарыстоўваецца пры лячэнні гемарою і пад. Гемараідальныя свечкі.

4. Назва некаторых прыстасаванняў для запальвання гаручай сумесі. Запальныя свечкі рухавіка.

5. (звычайна з дзеясл.: «даць», «рабіць»). Вертыкальны пад’ём, узлёт уверх (мяча, самалёта і інш.). Футбаліст даў свечку. □ Урга злёгку, пужаючы, даў свечку. Потым апусціўся на пярэднія ногі і затанцаваў. Караткевіч. // у знач. прысл. све́чкай. Проста ўверх, вертыкальна. Мяч час ад часу свечкай узлятае над сеткай. Даніленка.

•••

Ні богу свечка, ні чорту качарга — пра пасрэднага чалавека, які не вызначаецца здольнасцямі да чаго‑н.

Прыйсці свечкі тушыць гл. прыйсці.

Са свечкай не знойдзеш гл. знайсці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)