зако́т
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
зако́т |
зако́ты |
| Р. |
зако́та |
зако́таў |
| Д. |
зако́ту |
зако́там |
| В. |
зако́т |
зако́ты |
| Т. |
зако́там |
зако́тамі |
| М. |
зако́це |
зако́тах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
зако́т, -а, М -ко́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Франтон з тонкага звычайнага часанага бярвення.
2. Абрывістае глыбокае месца ў рацэ (разм.).
Хлопчык трапіў у з. і ўтапіўся.
|| прым. зако́тны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Закотнае акенца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зако́т м., архит. фронто́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зако́т, ‑а, М ‑коце, м.
Франтон, звычайна з тонкага бярвення. Акенца круглае ў закоце — Вароты ластаўкам у сад. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Закот 4/477; 7/415; 11/36; 12/650
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Зако́т ’франтон з бярвення’ (ТСБМ). Рус. бранск. зако́т ’пярэдняя частка гары, вышкі’, укр. зако́т ’адварот (чобата, рукава…)’. Відаць, зах.-рус. бязафіксны наз. ад дзеяслова закотити (параўн. укр. законити ’загарнуць (рукавы і г. д.)’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зако́т Стромкі адхіл, скат берага пад вадой у рацэ ці возеры; глыбокае месца ў рацэ (Пол., Слаўг.).
□ ур. Закот (невялікая равінка) на заліўным лузе в. Папоўка Слаўг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Лабок 1 ’падстрэшак’ (Сцяшк., Мат. Гом.), пруж., лельч. ’закот’, зах.-палес. лобо́к ’саламяная вальма’ (Нар. сл.), лабок ’франтон’ (Мат. Маг.). Рус. калін. лобок ’франтон хаты’. Бел.-рус. інавацыя (Бел.-рус. ізал., 64). Да лоб 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лаба́к 1 ’закот; трохвугольны схіл страхі над папярочнай сцяной·’ (Нар. сл., светлаг., ДАБМ, к. 230). Рэгіянальнае ўтварэнне ад лоб з (гл.) і суф. ‑ак < ‑akъ (Сцяцко, Афікс. наз., 146). Гл. таксама лабякі.
◎ Лаба́к 2 ’пярэдняе вясло’ (Мат. Гом.). Да лобі (гл.). Матывацыя: ’тое, што наперадзе’, параўн. лабавое шкло. Аналагічна ў іншых ’мовах, напр.: вепс. регатела (ад perą ’задні, дальні; карма, задок’ і тела ’вясло’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)