завалі́цца

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. завалю́ся зава́лімся
2-я ас. зава́лішся зава́ліцеся
3-я ас. зава́ліцца зава́ляцца
Прошлы час
м. завалі́ўся завалі́ліся
ж. завалі́лася
н. завалі́лася
Загадны лад
2-я ас. завалі́ся завалі́цеся
Дзеепрыслоўе
прош. час завалі́ўшыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

завалі́цца, -валю́ся, -ва́лішся, -ва́ліцца; зак.

1. Упасці за што-н.

Капялюш заваліўся за шафу.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абваліцца, абрушыцца.

Калодзеж заваліўся.

3. Упасці, не ўстаяўшы на нагах.

Паслізнуцца і з.

4. Улегчыся, залегчы (разм.).

З. спаць.

5. Бесцырымонна зайсці, заявіцца куды-н.; уваліцца (разм.).

У хату заваліліся няпрошаныя госці.

6. чым. Атрымаць або мець з лішкам (разм.).

З. ўраджаем бульбы.

Садавіны там — хоць заваліся.

|| незак. зава́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

завалі́цца сов.

1. (упасть за что-л.) завали́ться;

кні́га ~лі́лася за ша́фу — кни́га завали́лась за шкаф;

2. (обрушиться внутрь) обвали́ться;

3. разг. (упасть) завали́ться;

4. разг. (улечься) завали́ться;

з. спаць — завали́ться спать;

5. обл. завя́знуть;

конь ~лі́ўся па са́мае чэ́рава — ло́шадь завя́зла по са́мое брю́хо;

◊ хоць ~лі́ся — хоть завали́сь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

завалі́цца, ‑валюся, ‑валішся, ‑валіцца; зак.

1. Упасці за што‑н. Кніга завалілася за шафу. □ Адзін пялёстак сарваўся з агністай кветкі, упаў Яську ў правы лапаць і заваліўся за анучу. С. Александровіч. // Згубіцца, упаўшы за што‑н., куды‑н. [Любка] то шукала яшчэ аднаго нажа, які недзе заваліўся, то дасыпала солі на сподак. Дамашэвіч. // Абл. Зваліцца, уваліцца куды‑н. У рашучы момант конь.. недалужна згайдануўся, нырнуў і заваліўся пярэднімі нагамі ў яму, прысыпаную снегам. Колас.

2. Паваліцца, абваліцца, абрушыцца. — Гнілое ты не падпірай, яно заваліцца ўсё роўна. Дубоўка. — Мама, — пераконвала Марына, — заваліцца яшчэ столь і нас з табой прыцісне. Б. Стральцоў. А цяпер яна, студня тая, завалілася. Дрэва хоць і камянее ў сырой зямлі, а ўсё роўна гніе памаленьку. Пташнікаў. / Разм. Упасці, не ўстояўшы на нагах. Азін немец.. піхнуў [маці] карабінам у грудзі так, што яна аж завалілася. Гарэцкі.

3. Разм. Улегчыся, залегчы. — Тут, пан мой, паненкі адны сядзяць, а ён спаць заваліўся, — адчытваў Лабановіча вясёлы падлоўчы. Колас. Сымон заваліўся на ложак і праспаў да самага вечара. Чарнышэвіч.

4. Разм. Бесцырымонна зайсці, заявіццца куды‑н. Калі Бешчат.. памкнуўся зашторваць акно, да яго ў бар нечакана заваліўся пан Томчак. Бажко.

5. чым. Разм. Атрымаць многа чаго‑н. Паходню няма чаго бунтаваць. Яны сёлета заваляцца хлебам. Хадкевіч.

6. Аказацца заваленым, загрувашчаным чым‑н. І ўжо ніколі не зарасце гэтая сцежка мохам ці травою, не заваліцца ламаччам. Кулакоўскі.

•••

Хоць заваліся — пра поўны дастатак, мноства чаго‑н. — Лёгка цяпер вучыцца дзецям. Кніжак — колькі хочаш, паперы і сшыткаў — хоць заваліся, настаўнікі — усе з вышэйшай адукацыяй. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

завалі́цца разм.

1. (упасці за што-н.) hínter etw. (A) fállen* vi (s);

кні́га завалі́лася за ша́фу das Buch ist hínter den Schrank gefállen;

2. (абваліцца) éinstürzen vi (s), éinfallen* vi (s);

3.: разм.

завалі́цца спаць sich schláfen légen; sich aufs Ohr légen;

◊

я́блыкаў там – хоць завалі́ся Äpfel gibt es dort in Méngen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

зава́львацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да заваліцца.

2. Зал. да завальваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

завя́льванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. завяльваць — завяліць і стан паводле знач. дзеясл. завяльвацца — заваліцца. Завяльванне рыбы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пазава́львацца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -аецца; -аемся, -аецеся, -аюцца; зак.

1. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Заваліцца, запасці, абваліцца — пра ўсё, многае.

Кнігі пазавальваліся за шафу.

Пазавальваліся слупы.

2. Улегчыся, залегчы — пра ўсіх, многіх (разм.).

Усе пазавальваліся спаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

запа́сці, 1 і 2 ас. не ўжыв., -падзе́; запа́ў, -па́ла; зак.

1. Заваліцца куды-н., за што-н.

Кавалак мыла запаў за шафу.

2. Удацца ўнутр, стаць запалым.

Вочы запалі.

3. перан. Глыбока замацавацца, захавацца.

Словы запалі ў душу.

Што гэта запала табе ў галаву?

|| незак. запада́ць, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

zawalić się

зак. заваліцца; праваліцца; абваліцца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)