жы́ўчык, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Жывы, рухавы чалавек (разм.).

2. Прыкметнае для вока біццё артэрыі (пераважна на скроні; разм.).

3. Мужчынская палавая клетка; сперматазоід.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жы́ўчык

‘прыкметнае для вока біццё артэрыі; сперматазоід’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. жы́ўчык жы́ўчыкі
Р. жы́ўчыка жы́ўчыкаў
Д. жы́ўчыку жы́ўчыкам
В. жы́ўчык жы́ўчыкі
Т. жы́ўчыкам жы́ўчыкамі
М. жы́ўчыку жы́ўчыках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

жы́ўчык

‘жывы, рухавы чалавек’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. жы́ўчык жы́ўчыкі
Р. жы́ўчыка жы́ўчыкаў
Д. жы́ўчыку жы́ўчыкам
В. жы́ўчыка жы́ўчыкаў
Т. жы́ўчыкам жы́ўчыкамі
М. жы́ўчыку жы́ўчыках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

жы́ўчык м., в разн. знач. жи́вчик

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жы́ўчык, ‑а, м.

1. Разм. Прыкметнае біццё артэрыі (пераважна на скроні); нервовае торганне павека. [Верхаводка:] І наогул, давай пра жонку не будзем. А то ў мяне ажно жыўчык пад вокам пачаў дрыжаць. Вось, бачыш? Губарэвіч.

2. Мужчынская палавая клетка; сперматазоід.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жы́ўчык м.

1. (пра чалавека) разм. lébhafter Mensch, Quécksilber n -s;

2. біял. Sámentierchen n -s, -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Жы́ўчык ’прыкметнае біццё артэрыі, торганне павека’, ’сперматазоід’. Рус. жи́вчик ’торганне павека, жылкі’, ’рэзвы, шустры чалавек’, ’сперматазоід’, укр. жи́вчик ’жылачка, што торгаецца’, ’вяртлявы чалавек’, ’сперматазоід’, польск. żywczyk памянш. ад żywiec ’насадка’, дыял. ’жывы хлопец’. Параўн. балг. живе́ц ’пульс’, серб.-харв. жи́вац ’нерв’, славен. žívec ’жывая істота; нерв’. Памянш. ад бел. жывец 2 ’частка жывога цела’ > ’частка пазногця’ (адкуль ’артэрыя, біццё яе’) і жывец 1 ’жывая рыбка’ < ’жывая істота’ (адкуль ’сперматазоід’) утворана з дапамогай суфікса *‑ikъ ад асновы *živьk‑ (> *živьcь па бадуэнаўскай палаталізацыі), відаць, яшчэ ў прасл. мове.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

жи́вчик в разн. знач. жы́ўчык, -ка м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сперматазо́ід, ‑а, М ‑дзе, м.

Мужчынская палавая клетка чалавека, жывёл і некаторых раслін; жыўчык (у 2 знач.).

[Ад грэч. sperma — семя, zōon — жывёла і eidos — від.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

віля́сты, ‑ая, ‑ае.

Разм. Тое, што і звілісты. Нетаропка і ціха булькоча, выбіваючыся з карэнняў, тоненькі вілясты жыўчык-ручаёк. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)