жгу́т

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. жгу́т жгуты́
Р. жгута́ жгуто́ў
Д. жгуту́ жгута́м
В. жгу́т жгуты́
Т. жгуто́м жгута́мі
М. жгуце́ жгута́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

жгут, -а́, М жгуце́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Эластычная гумавая трубка, бінт або іншы прадмет для перавязвання канечнасці, каб спыніць кровацячэнне.

Налажыць ж.

2. Туга скручаны кавалак тканіны, пучок саломы і пад.

Саламяны ж.

|| памянш. жгу́цік, -а, мн. -і, -аў, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жгут (род. жгута́) м. жгут

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жгут жгут, род. жгута́ м., скру́так, -тка м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жгут, ‑а, М жгуце, м.

1. Эластычная гумавая трубка, бінт або іншы падобны прадмет, якімі перавязваюць канечнасць, каб спыніць кровацячэнне. Над камісарам схіліўся сапёр, пераціскаючы раменным жгутом параненую нагу. Лынькоў. Грыцко паспешліва круціў з лазы жгуты і перавязваў Святлане ногі вышэй каленяў. Кулакоўскі.

2. Туга скручаны кавалак тканіны, саломы і пад. Саламяны жгут.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жгут м.

1. разм. Geflécht n -(e)s, -e (aus Hanf, Stroh usw.), gewúndener Strick;

саламя́ны жгут Stróhband n -(e)s, -bänder;

2. мед. Schlauch m -(e)s, Schläuche;

эласты́чны жгут Schláuchbinde f -, -n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Жгут ’скручаны кавалак матэрыялу’. Рус. жгут ’тс’, укр. джгут, жгут. Паводле Гараева (107), падтрыманага Фасмерам (2, 38), дзеепрыметнік ад дзеяслова з коранем *žьg‑ (гл. жгаць), першапачаткова як ’шнур для падпальвання’. Праабражэнскі (1, 223) у гэтым не быў упэўнены, а Шанскі (1, Д, Е, Ж) прапануе тлумачэнне жгут//жигут (прадстаўленага ў арл., разан. гаворках) як вытворнага з суфіксам ‑ут (як лоскут) ад дзеяслова жигать (параўн. жгаць 2) паводле функцыі жгута, якім удараюць. Але галоўная семантычная прымета жгута — скручанасць — у абедзвюх этымалогіях застаецца па-за тлумачэннямі. Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Жгут В. А. 8/191

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

ві́тка ж. жгут из пру́тьев

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

перавя́сла, -а, мн. -ы, -аў, н.

1. Саламяны жгут для звязвання снапоў, кулёў.

2. Звязка, вясло².

П. ключоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)