жанда́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Чалавек, які служыць у жандармерыі.

2. Паліцэйскі ў дарэвалюцыйнай Расіі.

|| прым. жанда́рскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жанда́р

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. жанда́р жанда́ры
Р. жанда́ра жанда́раў
Д. жанда́ру жанда́рам
В. жанда́ра жанда́раў
Т. жанда́рам жанда́рамі
М. жанда́ру жанда́рах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

жанда́р м. жанда́рм

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жанда́р, ‑а, м.

Паліцэйскі чын, які знаходзіцца на службе ў жандармерыі. Схапілі ў вёсцы жандары Ігната, Ад роднае хаты Пагналі за краты. Арочка.

[Фр. gendarme.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жанда́р м Gendárm [ʒan-] m -en, -en, Lándjäger m -s, -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

жанда́р

(фр. gendarme = паліцэйскі салдат)

паліцэйскі, які знаходзіўся на службе ў жандармерыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Жанда́р. Рус. жандарм, укр. жандар, жандарм, польск. żandarm, дыял. żandar (ёсць у Карловіча), в.-луж. žandarm, чэш. žandarm, дыял. і кніжн. зняваж. žandar, славац. žandar, славен. žandar, žandȃrm, серб.-харв. жа̀нда̄р, жа̏ндар, жа̀ндарм, жа̏ндарм, балг. жанда́р, жанда́рин, жанда́рм, макед. жандар, џандар, жандарм ’тс’. У XIX ст. (Гіст. лекс., 245) з польск., дзе з франц. gendarme (з XV ст.) ’воін цяжкай кавалерыі’ < gens dʼarmes ’людзі са зброяй’. Блох-Вартбург (287), магчыма, праз ням. Gendarm, дзе з канца XVIII — пачатку XIX ст. (Пауль, 232). Рус. жандарм (з 1711 г. < франц.) ’конны воін’ > ’жандар’ магло зрабіць уплыў на бел. націск. Канчатковае м магло быць утрачана ў крыніцы запазычання ў слав. мовы, хутчэй у ням., бо з франц. менш было шырокіх непасрэдных кантактаў. З другога боку, магчыма ўтрата м у выніку аналогіі да слоў тыпу арандар, уладар, гаспадар, друкар (Вярхоў, Назоўнікі на ‑ар (‑яр) у беларускай мове, 1970, 27).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

жанда́рм жанда́р, -ра м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

карабіне́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. У Заходняй Еўропе і Расіі да сярэдзіны 19 ст.: узброены карабінам салдат-стралок.

2. Жандар у Італіі.

|| прым. карабіне́рны, -ая, -ае.

К. полк.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

żandarm

м. жандар

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)