до́менны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. до́менны до́менная до́меннае до́менныя
Р. до́меннага до́меннай
до́меннае		 до́меннага до́менных
Д. до́меннаму до́меннай до́меннаму до́менным
В. до́менны (неадуш.)
до́меннага (адуш.)		 до́менную до́меннае до́менныя (неадуш.)
до́менных (адуш.)
Т. до́менным до́меннай
до́меннаю		 до́менным до́меннымі
М. до́менным до́меннай до́менным до́менных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

до́менны тех. до́менный;

○ ~нная печ — до́менная печь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

до́менны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да домны. Доменны цэх. Доменная выплаўка. Доменны працэс.

•••

Доменная печ гл. печ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

до́менны спец. Hóchofen-;

до́менная печ Hóchofen m -s, -öfen;

до́менны працэ́с Hóchofenprozess m -es, -e;

до́менная пла́ўка Hóchofenschmelze f -, -n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

до́мна, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

Прамысловая печ для выплаўкі чыгуну з жалезнай руды.

|| прым. до́менны, -ая, -ае.

Д. цэх.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

доменны працэс

т. 6, с. 182

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

до́менный до́менны;

до́менная печь до́менная печ;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

koks, ~u

м. кокс;

koks opałowy — паліўны кокс;

koks hutniczy — доменны кокс

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

żużel

м. шлак, дзындра; жужаль; гар;

żużel gęstopłynny — цвёрды шлак;

żużel wielkopiecowy — доменны шлак;

żużel zimny — сыры шлак

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ГАРЭ́ННЕ,

фізіка-хімічны працэс пераўтварэння рэчыва, які суправаджаецца інтэнсіўным вылучэннем энергіі, цепла- і масаабменам з навакольным асяроддзем і звычайна яркім свячэннем (полымем). Гарэнне ў адрозненне ад выбуху і дэтанацыі адбываецца з меншай скорасцю і без утварэння ўдарнай хвалі.

Аснова гарэння — экзатэрмічныя хім. рэакцыі, здольныя да самапаскарэння з-за назапашвання вылучанай цеплыні (цеплавое гарэнне) ці актыўных прамежкавых прадуктаў рэакцыі (ланцуговае гарэнне). Найб. шырокі клас рэакцый гарэння — акісленне вуглевадародаў (напр., пры гарэнні прыроднага паліва), вадароду, металаў і інш. Акісляльнікі — кісларод, галагены, нітразлучэнні, перхлараты. Асн. асаблівасць гарэння — здольнасць распаўсюджвання ў прасторы з-за нагрэву ці дыфузіі актыўных цэнтраў. Гарэнне можа пачацца самаадвольна (самазагаранне) ці ў выніку запальвання (полымем, эл. іскрай). Паводле агрэгатнага стану гаручага рэчыва і акісляльніку адрозніваюць гамагеннае (гарэнне газаў і газападобных рэчываў у асяроддзі газападобнага акісляльніку), гетэрагеннае (гарэнне вадкага ці цвёрдага паліва ў газападобным акісляльніку) і гарэнне выбуховых рэчываў і порахаў. Выкарыстоўваюць для вылучэння энергіі паліва ў тэхніцы (маторабудаванне, ракетная тэхніка) і цеплаэнергетыцы, атрымання мэтавых прадуктаў у тэхнал. працэсах (доменны працэс, металатэрмія і інш.).

В.Л.Ганжа.

т. 5, с. 80

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)