Думныя дваране 9/591

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

дварані́н

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. дварані́н двара́не
Р. дварані́на двара́н
Д. дварані́ну двара́нам
В. дварані́на двара́н
Т. дварані́нам двара́намі
М. дварані́не двара́нах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

стаўбавы́: ~вы́я двара́не ист. столбовы́е дворя́не

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

стаўбавы́, ‑ая, ‑ое.

Гіст. Патомны, знатнага роду (пра дваран). Стаўбавыя дваране.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кюло́т

(фр. culotte)

кароткія штаны, якія дваране насілі ў Францыі да пач. 19 ст.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

◎ Не́ці: нецямі не адбудзеш («ссылка на неимение», Гарэц.), параўн. рус. нети ’дваране, якія не нясуць дзяржаўнай службы’: пробыл в нетех. Да нет ’няма’, гл. Фасмер, 3, 68; сюды ж, паводле Карскага (2–3, 77), адносіцца і мін. пець ’невядома’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

столбово́й стаўбавы́;

столбова́я доро́га а) гасці́нец, бальша́к, шлях; б) перен. прама́я даро́га;

столбовы́е дворя́не ист. стаўбавы́я двара́не.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ГЕРОЛЬДМА́ЙСТАР,

службовая асоба ў Расіі ў 1722—1917, якая ўзначальвала Герольдыю (Герольдмайстарскую кантору). Выконваў функцыі герольда: загадваў складаннем гербаў, дваранскіх спісаў, сачыў, каб дваране не ўхіляліся ад дзярж. службы і інш.

т. 5, с. 199

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АЗНАУ́РЫ,

грузінскія дваране. Вядомыя з 5 ст. Былі патомныя і служылыя, падзяляліся на царскіх, княжацкіх і царкоўных. Валодалі зямлёй, неслі абавязковую вайсковую павіннасць. З далучэннем Грузіі да Рас. імперыі (пач. 19 ст.) атрымалі правы рас. дваран.

т. 1, с. 170

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

жаке́рыя

(фр. Jacquerie, ад Jacques Bonhomme = Жак-Прасцяк, зняважлівая мянушка, якою дваране называлі сялян)

антыфеадальнае сялянскае паўстанне ў Францыі ў 1358 г.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)