ДАМАШЭ́ВІЧ Уладзімір Максімавіч

(17.2.1928, в. Вадзяціна Ляхавіцкага р-на Брэсцкай вобл.),

бел. пісьменнік. Засл. работнік культуры Беларусі (1992). Скончыў БДУ (1953). Працаваў у выд-вах, час. «Полымя» і «Маладосць». Друкуецца з 1958. Асн. тэмы апавяданняў і аповесцей — жыццё сялян Зах. Беларусі, барацьба супраць ням.-фаш. захопнікаў, пасляваен. адбудова, маральныя праблемы сучаснага вясковага і гарадскога жыцця, каханне (зб-кі «Заклінаю ад кулі», 1960, «Між двух агнёў», 1963, «Абуджэнне», 1968, «У лабірынце вуліц», 1979, аповесць-хроніка «Порахам пахла зямля», 1973, дакумент. аповесць «Першым заўсёды цяжка», 1986, з У.Сазановічам). Раман «Камень з гары» (1990) пра падзеі 1950—60-х г., калі быў развянчаны культ асобы. Героі твораў Д. — людзі сумленныя і працалюбівыя, мужна імкнуцца да праўды і справядлівасці, высокага маральнага ідэалу. Проза пісьменніка злабадзённая па тэматыцы, псіхалагічна паглыбленая, стрыманая ў фарбах, вылучаецца жывой нар. мовай. За аповесць «Кожны чацвёрты» (1991) Літ. прэмія імя І.Мележа 1992. Пераклаў на бел. мову раман Е.Путраманта «Верасень» (з Я.Міско), апавяданні К.Федзіна, Ю.Нагібіна, У.Салаухіна і інш.

Тв.:

Выбранае. Мн., 1977;

Выбр. творы. Мн., 1988.

Літ.:

Александровіч С. У пошуках гераічнага і незвычайнага // Полымя. 1960. № 8;

Ярош М. Творчы неспакой пісьменніка // Там жа. 1963. № 12;

Няхай М. Пара творчай сталасці // Бел. літаратура. Мн., 1979. Вып. 7;

Тычына М. Змена квадры. Мн., 1983.

І.У.Саламевіч.

У.М.Дамашэвіч.

т. 6, с. 28

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Дамашэвіч В. П. 1/61

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Дамашэвіч У. М. 4/129—130; 8/632; 12/578, 581

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Дамашэ́вічы

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы

мн.
Н. Дамашэ́вічы
Р. Дамашэ́віч
Дамашэ́вічаў
Д. Дамашэ́вічам
В. Дамашэ́вічы
Т. Дамашэ́вічамі
М. Дамашэ́вічах

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Ра́піна ’адліўка (?)’: “выплаўляюць тол… заліваюць яго, расплаўлены, у форму, і атрымліваюць рапіну, — тую ж самую міну, толькі без дэтанатара” (Дамашэвіч). Відаць, ’нешта застылае, зацвярдзелае’, гл. рапа.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

павузе́ць, ‑ее; зак.

Стаць, зрабіцца вузейшым. Дарога нібы павузела. Дамашэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сі́лай і сі́лаю, прысл.

Гвалтам, супраць волі. Адась думаў, што сілаю можна ўтрымаць сваё шчасце. Дамашэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зрадзі́ць, зродзіць; зак.

Абл. Тое, што і урадзіць. Гаварылі пра гуркі, што зрадзілі ў гэтым годзе. Дамашэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зе́кры, ‑аў; адз. няма.

Абл. Вочы. [Любаша] смела глянула ў .. наглыя вадзяністыя зекры [незнаёмца] і нават не змаргнула. Дамашэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

саба́каў, ‑ава.

Разм. Які належыць сабаку. Сабакаў хвост. □ Але хто гэта будзе лічыцца з сабакавымі жаданнямі? Дамашэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)