гры́зці, -зу́, -зе́ш, -зе́; -зём, -зяце́, -зу́ць; грыз, -зла; -зі́; незак.

1. каго-што. Кусаць зубамі што-н. цвёрдае.

Г. морквіну.

Г. костку.

2. перан., каго (што). Пастаянна папракаць, прыдзірацца, сварыцца.

3. перан. Не даваць спакою, мучыць.

Мяне грызе пакутлівая думка.

|| зак. разгры́зці, -зу́, -зе́ш, -зе́; -зём, -зяце́, -зу́ць; разгры́з, -зла; -зі́; -ы́зены (да 1 знач.).

|| аднакр. грызану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́; -ну́ць; -ні́.

|| наз. грызе́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гры́зці

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. грызу́ грызё́м
2-я ас. грызе́ш грызяце́
3-я ас. грызе́ грызу́ць
Прошлы час
м. гры́з гры́злі
ж. гры́зла
н. гры́зла
Загадны лад
2-я ас. грызі́ грызі́це
Дзеепрыслоўе
цяп. час грызучы́

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

гры́зці несов.

1. грызть; (кость — ещё) глода́ть;

г. суха́р — грызть суха́рь;

саба́ка ~зе́ ко́стку — соба́ка грызёт (гло́жет) кость;

2. перен. (мучить придирками, бранью) грызть;

3. перен. (одолевать) грызть, глода́ть, му́чить, снеда́ть;

~зе́ туга́ — грызёт (гло́жет) тоска́;

◊ як рэ́пу ~зе́ — как ре́пу грызёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гры́зці, ‑зу, ‑зеш, ‑зе; ‑зём, ‑зяце; пр. грыз, ‑ла; незак., каго-што.

1. Кусаць, есці што‑н. цвёрдае, сухое. Грызці сухары. Грызці яблык. □ Камандзір палка маёр Урванцаў сядзеў на нарах і грыз воблу. Марціновіч. // Кусаць зубамі. [Кабыла] высока трымала галаву, стрыгла вушамі, нервова грызла цуглі. Федасеенка. // Пападаючы на каго‑н., кусаць, ірваць. Трос [мядзведзь] галавой, круціўся ва ўсе бакі, увіхаўся, а сабака грыз яго не на жарт. Бядуля. // перан. Удавацца, уразацца ў што‑н. Пілы, туга нацягнутыя ў раме, скачуць і скачуць з прысвістам, грызуць сасну і сыплюць фантанчыкам белае пілавінне. Дуброўскі.

2. перан. Разм. Дакучаць пастаяннымі прыдзіркамі, папрокамі, сваркамі. Містэр Пік пачаў праклінаць тую латарэю і грызці жонку за дурную ініцыятыву. Быкаў.

3. перан. Мучыць, трывожыць, не даваць спакою (пра думкі, пачуцці і пад.). [Іваноўскага] пакутліва грызла думка: а як жа прабрацца ў партызанскія раёны? Новікаў. Пракоп адчувае сябе адзінокім, яго штосьці есць, грызе. Колас.

•••

Як рэпу грызе — хто‑н. бойка, без запінкі чытае, гаворыць і пад. — Малайчына! Чытае, як рэпу грызе, — хваліў малодшага сына Міхал. С. Александровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гры́зці

1. nágen vi (што-н an D);

гры́зці ко́стку am Knóchen nágen;

2. (арэхі) knácken vt;

3. (сухары) knúspern vi, vt, knábbern vi, vt;

◊ сумле́нне грызе́ das Gewíssen quält [plagt]

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Гры́зці ’грызці’. Рус. грызть, укр. гри́зти, польск. gryźć, чэш. hrýzti, серб.-харв. гри̏сти, балг. гриза́, ст.-слав. грысти. Прасл. *gryzti ’тс’. Роднасныя формы: літ. gráužti, лат. graûžt ’тс’. Гл. Фасмер, 1, 466; Траўтман, 100; Бернекер, 1, 359; падрабязна Трубачоў, Эт. сл., 7, 160–161.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

разгры́зці гл. грызці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разгрыза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., што.

Грызці, разрываючы або раздрабняючы зубамі што-н. цвёрдае, моцнае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

изгла́дывать несов. абгрыза́ць, гры́зці; згрыза́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

грызе́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. грызці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)