Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
глаго́ліца, -ы, ж.
Адна з дзвюх стараславянскіх азбук, якая амаль поўнасцю супадае з кірыліцай па складзе, але адрозніваецца формай літар.
|| прым.глагалі́чны, -ая, -ае.
Глагалічнае пісьмо.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
глаго́ліцаж., лингв. глаго́лица
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
глаго́ліца, ‑ы, ж.
Адна з дзвюх азбук стараславянскай мовы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Глаголіца 3/501; 5/595; 9/578
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
ГЛАГО́ЛІЦА,
адна з дзвюх стараж. славянскіх азбук. Назва ад стараслав. «глаголь» — слова, маўленне. Глаголіца амаль супадае з кірыліцай алфавітным складам (40 літар), назвай, размяшчэннем і гукавым значэннем літар; адрознівалася формаю літар і складанасцю іх напісання. На думку некаторых вучоных, глаголіца створана ў 9 ст. асветнікам Кірылам (Канстанцінам) Філосафам. Бытавала на слав. землях паралельна з кірыліцай (у Харватыі, Далмацыі і Ілірыі да 18 ст.), зрэдку ўжывалася ў Кіеўскай Русі. Найстарэйшыя помнікі глагалічнага пісьма: надпіс 893 на надмагільнай пліце, знойдзенай у руінах Сімяонаўскай царквы ў Праславе (Балгарыя), Кіеўскія лісткі (10 ст.), Зографскае, Марыінскае, Асеманава евангеллі (10—11 ст.) і інш. Паступова глаголіца выцеснена на У і Пд кірыліцай, на З — лацінскім пісьмом.
Літ.:
Истрин В.А. Возникновение и развитие письма. М., 1965;
Сказания о начале славянской письменности. М., 1981;
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
глаго́ліцаж.лінгв. Glagóliza f -, glagolítische (áltslawische) Schrift
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Глаго́ліца ’глаголіца, назва адной са ст.-слав. азбук’. Рус.глаго́лица, укр.глаго́лиця. Утварэнне ад ст.-слав.глаголъ ’слова’. Гл. Фасмер, 1, 409; Шанскі, 1, Г, 85 (там і агляд праблематыкі). Як назва азбукі з’явілася прыблізна ў сярэдзіне XIX ст.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
глаго́лицалингв.глаго́ліца, -цы ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кіры́ліца, -ы, ж.
Адна з дзвюх стараславянскіх азбук, якая лягла ў аснову рускага, беларускага, украінскага і іншых алфавітаў.