геро́й

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. геро́й геро́і
Р. геро́я геро́яў
Д. геро́ю геро́ям
В. геро́я геро́яў
Т. геро́ем геро́ямі
М. геро́ю геро́ях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

геро́й, -я, мн. -і, -яў, м.

1. Храбры, самаадданы чалавек, які зрабіў, робіць подзвігі.

Г.

Вялікай Айчыннай вайны.

Г. працы.

2. Галоўная дзеючая асоба літаратурна-мастацкага твора.

Г. рамана.

3. чаго. Асоба, што ўвасабляе ў сабе характэрныя рысы эпохі, асяроддзя.

Г. нашага часу.

4. каго-чаго. Чалавек, які чым-н. вылучыўся, які з’яўляецца прадметам захаплення.

Г. дня.

○

Герой Беларусі — найвышэйшая ўзнагарода Рэспублікі Беларусь за выключныя заслугі перад дзяржавай і грамадствам.

Герой Савецкага Саюза — ганаровае званне, якое прысвойвалася ў СССР за выключную доблесць і гераізм.

Герой Сацыялістычнай Працы — ганаровае званне, якое прысвойвалася ў СССР за выдатныя дасягненні ў галіне народнай гаспадаркі і культуры.

Горад-герой — ганаровае званне, прысвоенае гарадам, насельніцтва якіх праявіла масавы гераізм і мужнасць у абароне Радзімы ў гады Вялікай Айчыннай вайны.

Крэпасць-герой — ганаровае званне, прысвоенае Брэсцкай крэпасці за абарону і мужнасць у гады Вялікай Айчыннай вайны.

|| ж. гераі́ня, -і, мн. -і, -раінь.

◊

Маці-гераіня — ганаровае званне, якое прысвойвалася ў СССР шматдзетным маці, якія выхавалі не менш як 10 дзяцей.

|| прым. геро́йскі, -ая, -ае (да 1 знач.).

Г. ўчынак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

геро́й в разн. знач. геро́й, род. геро́я м.;

геро́й по́вести геро́й апо́весці;

геро́й дня геро́й дня;

геро́й Бре́ста геро́й Брэ́ста;

Геро́й Сове́тского Сою́за Геро́й Саве́цкага Саю́за;

Геро́й Социалисти́ческого Труда́ Геро́й Сацыялісты́чнай Пра́цы;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

геро́й м., в разн. знач. геро́й;

г. апо́весці — геро́й по́вести;

~ро́і на́шых дзён — геро́и на́ших дней;

Г. Саве́цкага Саю́за — ист. Геро́й Сове́тского Сою́за

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

геро́й, ‑я, м.

1. Чалавек, які зрабіў подзвіг, робіць подзвігі. Герой грамадзянскай вайны. Слава героям. □ Народ таго заве героем, хто б’е фашыстаў смертным боем. З нар.

2. Галоўная дзеючая асоба літаратурна-мастацкага твора. Героі рамана. Героі апавяданняў Коласа. Герой кінааповесці.

3. чаго. Чалавек, які з’яўляецца тыповым прадстаўніком пэўнай эпохі, асяроддзя. Герой нашага часу.

4. чаго. Пра таго, хто чым‑н. вылучыўся, звярнуў на сябе ўвагу. Герой дня. Героі пяцігодкі. □ Героя працы — бацьку, машыніста Насіла моладзь на руках. А. Александровіч.

5. Легендарны правадыр, асілак старажытнагрэчаскай міфалогіі.

•••

Герой Савецкага Саюза — ганаровае званне, якое прысвойваецца ў СССР за выключную доблесць і гераізм.

Герой Сацыялістычнай Працы — ганаровае званне, якое прысвойваецца ў СССР за выдатныя дасягненні ў галіне народнай гаспадаркі і культуры.

[Грэч. hērōs.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

геро́й м

1. Held m -en, -en;

2.:

гало́ўны геро́й рама́на die Háuptfigur des Románs

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

го́рад-геро́й

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. го́рад-геро́й гарады-геро́і
Р. го́рада-геро́я гарадо́ў-геро́яў
Д. го́раду-геро́ю гарада́м-геро́ям
В. го́рад-геро́й гарады-геро́і
Т. го́радам-геро́ем гарада́мі-геро́ямі
М. го́радзе-геро́і гарада́х-геро́ях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

Геро́й ’герой’ (БРС). Рус. геро́й, укр. геро́й. Паводле Фасмера (1, 403), запазычанне з франц. héros (< лац. < грэч.). Шанскі (1, Г, 62) мяркуе, што крыніцай запазычання з’яўляецца ням. ці франц. мова. Параўн. яшчэ Рудніцкі, 1, 607.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

геро́й

(гр. heros)

1) храбры чалавек, які здзейсніў подзвіг;

2) галоўная дзеючая асоба літаратурнага твора;

3) чалавек, які ўвасабляе тыповыя рысы свайго часу, эпохі, асяроддзя;

4) той, хто нечым вылучыўся, звярнуў на сябе ўвагу (г. дня).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

го́рад-геро́й (род. го́рада-геро́я) м. го́род-геро́й

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)