га́мба
(іт. gamba)
распаўсюджаная назва тэнаровай віёлы (віёлы да гамба).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Га́мба ’недахоп, загана, ганьба’ (Сцяц. Словаўтв.). Відаць, з га́ньба (асіміляцыя ‑ньб‑ > ‑мб‑). Адсюль і гамбава́ць ’прызнаваць кепскім’ (Сцяц. Словаўтв.). Параўн. яшчэ га́мбіць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
Гамбава́ць ’прызнаваць кепскім’. Гл. га́мба.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Га́мбіць ’ганьбіць’ (Нас.). Як і гамба, гамбаваць (гл.), узнікла пры дапамозе асіміляцыі, ‑ньб‑ > ‑мб‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гамбі́сты ’горды’ (Касп.). Адносіцца да групы слоў га́мба, гамбава́ць, га́мбіць (гл.). Гамбісты < *ганьбісты. Зыходным значэннем, магчыма, з’яўляецца ’сарамлівы; той, хто саромеецца, ганьбіцца’, адсюль далей ’горды’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВІЁЛЫ
(італьян. viola),
сям’я струнных смычковых інструментаў. Адрозніваюцца памерамі (31—120 см), тэсітурай, строем, прапорцыямі, колькасцю струн (5—7), наяўнасцю або адсутнасцю рэзаніруючых струн і навязных ладоў і інш. З выгляду нагадваюць маленькі кантрабас. Асн. разнавіднасці віёл: сапранавая (дыскантавая), даўж. 32—45 см, строй d, g, c1, e1, a1;, d2; высокая сапранавая, даўж. 31—34 см, на кварту вышэй за сапранавую; малая альтовая, даўж. 40—48 см, на тон ніжэй за сапранавую; альтовая (віялета), даўж. 50—63 см, на кварту ці квінту ніжэй за сапранавую; малая басовая, або тэнаровая (віёла да гамба, асн. від віёл), даўж. 65—72 см, строй D, G, c, e, a, d1; вялікая басовая (басовая віёла да гамба; на яе аснове сфарміравалася т.зв. віёла бастарда, пашыраная ў 16—18 ст. пераважна ў Англіі); кантрабасавая. Паводле становішча інструмента ў час ігры адрозніваюць віёлы да брача (ручныя, у т. л. віёль д’амур; трымаюць гарызантальна, як скрыпку) і віёлы да гамба (нажныя; трымаюць вертыкальна, як віяланчэль). Узніклі ў канцы 15 — пач. 16 ст., выкарыстоўваліся сола і ў ансамблі, гучалі мякка, пяшчотна, «матава». З канца 18 ст. амаль зніклі, адрадзіліся на мяжы 19—20 ст. з ростам цікавасці да старадаўняй музыкі. Ігру на віёлах выкладаюць у многіх кансерваторыях.
т. 4, с. 145
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АЛЕ́ЙНІКАЎ Сяргей Яўгенавіч
(н. 7.11.1961, Мінск),
бел. спартсмен (футбол). Скончыў Бел. ін-т фіз. Культуры (1983). З 1981 у складзе мінскага «Дынама». Чэмпіён (1982) і бронзавы прызёр (1983) першынства СССР. Сярэбраны прызёр чэмпіянату Еўропы (1988). З 1989 у італьян. прафес. футбольных клубах «Ювентус» (у складзе яго — уладальнік Кубкаў Італіі і УЕФА, 1990), «Леча», з 1993 у яп. клубе «Гамба». Удзельнік чэмпіянатаў свету (1986, 1990), Еўропы (1988, 1992) у складзе зборных СССР і СНД, правёў за іх (з 1984) 77 гульняў. Выступаў за зборную свету (1990). Аўтар кн. «І жыццё, і слёзы, і футбол...» (1992, разам з Дз.Беленькім).
т. 1, с. 238
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)