Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)
га́за, -ы, ж.
Гаручая вадкасць, якая атрымліваецца пры перапрацоўцы нафты.
|| прым.га́завы, -ая, -ае.
Газавая бочка.
Газавая лямпа.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
га́заж., мн.нет кероси́н м.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
га́за-га́завы
прыметнік, адносны
адз.
мн.
м.
ж.
н.
-
Н.
га́за-га́завы
га́за-га́завая
га́за-га́завае
га́за-га́завыя
Р.
га́за-га́завага
га́за-га́завай га́за-га́завае
га́за-га́завага
га́за-га́завых
Д.
га́за-га́заваму
га́за-га́завай
га́за-га́заваму
га́за-га́завым
В.
га́за-га́завы (неадуш.) га́за-га́завага (адуш.)
га́за-га́завую
га́за-га́завае
га́за-га́завыя (неадуш.) га́за-га́завых (адуш.)
Т.
га́за-га́завым
га́за-га́завай га́за-га́заваю
га́за-га́завым
га́за-га́завымі
М.
га́за-га́завым
га́за-га́завай
га́за-га́завым
га́за-га́завых
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)
га́за-пылавы́
прыметнік, адносны
адз.
мн.
м.
ж.
н.
-
Н.
га́за-пылавы́
га́за-пылава́я
га́за-пылаво́е
га́за-пылавы́я
Р.
га́за-пылаво́га
га́за-пылаво́й га́за-пылаво́е
га́за-пылаво́га
га́за-пылавы́х
Д.
га́за-пылаво́му
га́за-пылаво́й
га́за-пылаво́му
га́за-пылавы́м
В.
га́за-пылавы́ (неадуш.)
га́за-пылаву́ю
га́за-пылаво́е
га́за-пылавы́я (неадуш.)
Т.
га́за-пылавы́м
га́за-пылаво́й га́за-пылаво́ю
га́за-пылавы́м
га́за-пылавы́мі
М.
га́за-пылавы́м
га́за-пылаво́й
га́за-пылавы́м
га́за-пылавы́х
Крыніцы:
prym2009,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)
га́за, ‑ы, ж.
Гаручая вадкасць, якая атрымліваецца пры перапрацоўцы нафты. Валіць у лямпу газы. Пах газы. □ Газа была не чыстая, святла давала мала, капцела многа.Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГА́ЗА,
горад на ўсх. узбярэжжы Міжземнага мора, на тэрыторыі гіст. вобласці Палесціна. З навакольнай прыбярэжнай тэрыторыяй (сектар Газа, паласа Газа) даўж. 50 км, шыр. ад 5—7 да 12 км і пл. 362 км² мае асобны паліт. статус. Насельніцтва горада Газа каля 270 тыс.чал., усяго сектара Газа разам з насельніцтвам лагераў палесцінскіх бежанцаў каля 800 тыс.чал. (1994), больш за 99% з іх арабы-палесцінцы. У сектары Газа ёсць 10 с.-г.яўр. паселішчаў (кібуцаў). Развіта мясцовая і саматужная прам-сць (выраб дываноў, пашыў адзення, ганчарства, рамонт трансп. сродкаў). Здабыча буд. матэрыялаў і будаўніцтва. Рыбная лоўля. Вырошчванне цытрусавых. Частка насельніцтва працуе на прадпрыемствах Ізраіля. 40% насельніцтва — беспрацоўныя.
Старажытны горад ханаанеяў у паўд. Палесціне. У канцы 15 ст. да н.э. занята егіпцянамі. З 12 ст. да н.э. прадмет спрэчак паміж ізраільскай дзяржавай і філістымлянамі. З канца 8 ст. да н.э. пад уладай Асірыі, Вавілона, Персіі. У 332 да н.э. захоплена Аляксандрам Македонскім. Росквіт Газы прыпадае на часы рымскага і візант. панавання. З 635 н.э.Газа ў складзе халіфата, з 1517 у Асманскай імперыі. У 1917 горад заняты брыт. войскамі, у 1920—47 — адм. ц. Палесціны, падмандатнай Вялікабрытаніі. Паводле рашэння Ген. Асамблеі ААН у 1947 Газа і прылеглыя тэр. (сектар Газа) увайшлі ў склад араб. дзяржавы. Пасля араба-ізраільскай вайны 1948—49 сектар Газа пад кіраваннем Егіпта. Акупіраваны ізраільскімі войскамі ў 1967. У 1993 у Вашынгтоне падпісана Дэкларацыя аб прынцыпах стварэння часовага палесцінскага самакіравання ў сектары Газа на працягу 5-гадовага пераходнага перыяду. Гл. таксама Блізкаўсходні канфлікт.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГА́ЗА,
сумесь вуглевадародаў; фракцыя нафты, якая кіпіць у інтэрвале тэмператур 110—320 °C.
Празрыстая, бясколерная ці светла-бурая вадкасць з блакітным адценнем, шчыльн. 780—850 кг/м³ (20 °C), т-ра ўспышкі 28—72 °C, цеплата згарання 42,9—43,1 МДж/кг. Састаў і ўласцівасці залежаць ад хім. саставу нафты і спосабаў яе перапрацоўкі. Газа мае 20—60% насычаных аліфатычных, 20—50% нафтэнавых, 5—25% біцыклічных араматычных і да 2% ненасычаных вуглевадародаў. Атрымліваюць перагонкай нафты ці крэкінгам нафтапрадуктаў. Прамысл.вытв-сць пачалі браты Дубініны ў Расіі (1823).
Выкарыстоўваюць як рэактыўнае паліва (авіяц.газа), растваральнік, сыравіну ў нафтаперапр. прам-сці (тэхн.газа), гаручае для быт. награвальных і асвятляльных прылад і ў апаратах для рэзкі металаў (асвятляльная газа).