вы́лупіць, -плю, -піш, -піць; -плены; зак. (разм.).
1. што. З сілай выдраць.
В. ліст з кнігі.
В. прабой з вушака.
2. каго. Набіць, адлупцаваць.
◊
Вылупіць вочы (разм., неадабр.) — пільна паглядзець шырока расплюшчанымі вачамі.
|| незак. вылу́пліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́лупіць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́луплю |
вы́лупім |
| 2-я ас. |
вы́лупіш |
вы́лупіце |
| 3-я ас. |
вы́лупіць |
вы́лупяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́лупіў |
вы́лупілі |
| ж. |
вы́лупіла |
| н. |
вы́лупіла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́лупі |
вы́лупіце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́лупіўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́лупіць I сов., разг. вы́драть, вы́рвать;
в. ліст з кні́гі — вы́рвать лист из кни́ги
вы́лупіць II сов., прост. вы́лупить, вы́пучить, вы́пялить, вы́таращить, вы́катить (глаза);
◊ в. во́чы — вы́таращить глаза́, уста́виться
вы́лупіць III сов., разг. (побить кого-л.) отколоти́ть, отлупи́ть, вы́драть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́лупіць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак., каго-што.
Разм.
1. Выдраць, вырваць сілаю што‑н. добра ўмацаванае. Вылупіць ліст з кнігі. Вылупіць прабой з вушака.
2. Набіць, адлупцаваць.
•••
Вылупіць вочы (бельмы) — пільна паглядзець шырока расплюшчанымі вачамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́лупіцьIII:
вы́лупіць во́чы разм. glótzen vi; die Áugen áufreißen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
вы́лупіцьI разм. áusreißen* vt; heráusreißen* vt;
вы́лупіць ліст з кні́гі ein Blatt aus dem Buch (heráus)réißen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
вы́лупіцьII (пабіць) разм. verháuen* vt, verprügeln vt, j-m das Fell gérben
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Вы́лупіць ’абадраць, ачысціць ад скуры, лупін’ (БРС, Нас., Яруш., Касп.); ’вырваць, паглуміць’ (Сцяшк.); ’вытарашчыць вочы’ (Нас., Бяльк.); ’пабіць, адлупцаваць’ (БРС, Нас., Шат.); ’выставіць напаказ’ (Нас.), вы́лупіцца ’вылезці з яйца (аб птушанятах)’ (Нас.); ’накінуцца на некага з крыкам, ашчэрыцца’ (Нас., Шат.); ’прыбрацца, упрыгожыцца’ (Касп.). Гл. лупіць. Апошняе значэнне запазычана, магчыма, з рус. мовы; параўн. рус. пск., цвяр., валаг., каз. і г. д. вылупа́ться ’прыбірацца, выстройвацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́лупить сов., прост. вы́лупіць, мног. павылу́пліваць;
вы́лупить глаза́ вы́лупіць во́чы;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вылу́пліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да вылупіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)