ВО́ШЫ

(Anoplura, Siphunculata),

атрад насякомых. З сям.: гематапіды (Haematopidae), калючыя вошы (Echinophthiridae), педыкуліды (Pediculidae). У сусв. фауне каля 300, на Беларусі 12 відаў. Крывасмокі, спецыфічныя паразіты млекакормячых жывёл і чалавека. Найб. вядомыя паразіты чалавека — вош плацяная (Pediculus humanus vestimenti), вош галаўная (Pediculus humanus capitis), вош лабковая, або плашчыца (Phthirus pubis), свіней — вош свіная (Haematopinus suis).

Даўж. 0,3—6 мм. Цела пляскатае, бяскрылае, укрытае валаскамі, шчацінкамі, шыпамі, бялява-жаўтаватае з бурымі або чорнымі плямкамі. Галава прадаўгаватая, брушка авальнае. Вочы рэдукаваныя або адсутнічаюць. Ротавы апарат колюча-сысучы з кручкамі. Ногі з учэпістымі кіпцюркамі. Раздзельнаполыя. Адкладваюць да 300 яец. Самкі спец. сакрэтам прыклейваюць яйцы (гніды) да валасоў, адзення або субстрату. Лічынкі развіваюцца праз 5—19 сут. Жывуць 32—46 сут. Пераносяць узбуджальнікаў сыпнога і зваротнага тыфаў, ліхаманак, сібірскай язвы і інш. небяспечных хвароб. Знішчаюць вошай мех., тэрмічным і хім. спосабамі. Гл. таксама Педыкулёз.

Л.В.Кірыленка.

т. 4, с. 281

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

во́ш

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне

адз. мн.
Н. во́ш во́шы
Р. во́шы во́шай
Д. во́шы во́шам
В. во́ш во́шай
Т. во́шшу во́шамі
М. во́шы во́шах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

гні́да, -ы, ДМ гнідзе, мн. -ы, гнід, ж.

Яйцо вошы.

|| прым. гні́дны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вошь вош, род. во́шы ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гні́да

‘яйцо вошы

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. гні́да гні́ды
Р. гні́ды гні́д
Д. гні́дзе гні́дам
В. гні́ду гні́ды
Т. гні́дай
гні́даю
гні́дамі
М. гні́дзе гні́дах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

вша прост. вош, род. во́шы ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

nit [nɪt] n.

1. гні́да (яйцо вошы)

2. BrE, infml крэці́н, ідыёт, тупі́ца; крэці́нка, ідыётка, тупі́ца

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

гні́да, ‑ы, ДМ гнідзе, ж.

1. Яйцо вошы.

2. Разм. пагард. Пра гадкага, нікчэмнага чалавека. — Хто цябе, гніда, забівае? — з агідай прамовіў Кандрат. Лобан.

•••

(І) гніды падохлі ў каго — дужа спужаўся.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

louse

[laʊs]

1.

n., pl. lice

вош f.

2.

v.t.

лаві́ць во́шы

- louse up

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Му́мывошы’ (шальч.) (пераноснае) ’малыя дзеці’ (лаг., Сл. ПЗБ). З літ. mū̃mas ’вош’ (Грынавяцкене, там жа, 3, 83).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)