во́пыт, -у, М -пыце, мн. -ы, -аў, м.
1. Адлюстраванне ў свядомасці людзей законаў аб’ектыўнага свету і грамадскай практыкі, атрыманае ў выніку іх актыўнага практычнага пазнання.
Пачуццёвы в.
2. Сукупнасць ведаў і практычна засвоеных звычак.
Жыццёвы в.
В. будаўніцтва.
3. Узнаўленне якой-н. з’явы эксперыментальным шляхам, стварэнне чаго-н. новага ў пэўных умовах з мэтай даследавання, выпрабавання.
Хімічныя вопыты.
Вопыты калекцыянераў.
4. Спроба ажыццявіць што-н., пробнае ажыццяўленне чаго-н.
Першы в. маладога пісьменніка.
|| прым. во́пытны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
во́пыт, -ту м. о́пыт;
педагагі́чны в. — педагоги́ческий о́пыт;
ве́даць па ўла́сным ~це — знать по со́бственному о́пыту;
абме́н ~там — обме́н о́пытом;
◊ го́ркі в. — го́рький о́пыт
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
во́пыт, ‑у, М ‑пыце, м.
1. Сукупнасць практычна набытых навыкаў, ведаў. Вытворчы перадавы вопыт. Абмен вопытам. □ [Яўген:] — Папрацуеш, набярэшся вопыту, лягчэй будзе і вучыцца потым. Карпаў. Можна было спрачацца, даказваць. Але ў Булая быў вопыт, а ў Алеся толькі ўпэўненасць, якая пакуль што грунтавалася на адной інтуіцыі. Шыцік. // Тое, што было зведана на практыцы, у жыцці, з чым даводзілася сустракацца. Ведаць з уласнага вопыту. □ Вопыт рэвалюцыйнага руху апошніх гадоў наглядна паказаў: калі ўзнікае рэальная пагроза панаванню манапалістычнага капіталу і яго палітычных стаўленікаў, імперыялізм ідзе на ўсё, адкідваючы ўсякую бачнасць якой бы там ні было дэмакратыі. Брэжнеў.
2. У матэрыялістычнай філасофіі — сукупнасць пачуццёвых успрыманняў, набытых у працэсе ўзаемадзеяння з навакольным асяроддзем. Яны [махісты] упадаюць у сапраўдны містыцызм, дапускаючы нешта тагасветнае, якое стаіць за межамі «вопыту» і пазнання. Ленін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́пыт
1. (досвед) Erfáhrung f -, -en;
жыццёвы во́пыт Lébenserfahrung f, Lébensweisheit f -;
перадавы́ во́пыт die bésten Erfáhrungen;
во́пыт у спра́вах Geschäftserfahrung f;
на сваі́м во́пыце aus éigener Erfáhrung;
заснава́ны на во́пыце erfáhrungsmäßig;
абме́н во́пытам Erfáhrungsaustausch m -es;
перакана́цца на сваі́м во́пыце sich durch éigene Erfáhrung überzéugen;
вы́карыстаць чый-н во́пыт sich j-s Erfáhrungen zunútze [zu Nútze] máchen; гл тс досвед;
2. Versúch m -(e)s, -e, Experimént n -(e)s, -e;
3. філас Empiríe f -, Erfáhrung f -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Во́пыт (БРС, КТС). Да апытаць. Рус. о́пыт, укр. о́пит, ’распытванне, допыт’, польск. opyt ’тс’, серб.-харв. о́пит ’вопыт, эксперымент’ (запазычанне з рус. — Скок, 2, 666), балг., макед. опит ’тс’ (таксама, відавочна, з рус.). Па даных КГС, у беларускіх помніках слова ўжываецца толькі ў адным значэнні ’допыт’. Значэнні ’навуковы эксперымент’ і ’сукупнасць ведаў’ з’яўляюцца, відавочна, запазычанымі з рус. мовы, дзе яны развіліся таксама даволі позна, у XVIII ст. (Каткоў, Сказки…, 84–85). Вытворныя ад гэтай лексемы вопытны, вопытніцтва — гэта калькі адпаведных рус. слоў опытный, опытничество (Крукоўскі, Уплыў, 110).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
во́пытны, -ая, -ае.
1. гл. вопыт.
2. Які мае вопыт (у 2 знач.).
Вопытныя кадры.
В. чалавек.
Вопытнае вока (спрактыкаванае, натрэніраванае).
|| наз. во́пытнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
нажыўны́, -а́я, -о́е.
Такі, які можна нажыць, набыць.
Вопыт — справа нажыўная.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
прапагандава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны; незак., што.
Займацца прапагандай чаго-н.
П. перадавы вопыт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
спрактыкава́ны, -ая, -ае.
Які мае вопыт, практычныя веды ў якой-н. галіне; бывалы.
С. аграном.
|| наз. спрактыкава́насць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
спрактыкава́цца, -ку́юся, -ку́ешся, -ку́ецца; -ку́йся; зак.
Набыць вопыт, навык у якой-н. справе.
С. ў рашэнні задач па фізіцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)