во́льный
1. прил., в разн. знач. во́льны;
во́льное обраще́ние во́льнае абыхо́джанне, во́льныя паво́дзіны;
во́льная борьба́ спорт. во́льная барацьба́;
во́льные движе́ния спорт. во́льныя ру́хі;
во́льный перево́д во́льны перакла́д;
во́льные стихи́ во́льныя ве́ршы;
по во́льному на́йму па во́льным на́йме;
2. сущ., ист. во́льны, -нага м.;
◊
во́льная шу́тка во́льны жарт;
во́льная пти́ца во́льная пту́шка;
во́льный каза́к во́льны каза́к;
на во́льном во́здухе на во́льным паве́тры;
во́льному во́ля, спасённому рай посл. во́льнаму во́ля, шалёнаму по́ле.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вольный
Том: 4, старонка: 164.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)
перакла́д, -ду м. перево́д;
п. арты́кула — перево́д статьи́;
во́льны п. — во́льный перево́д
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
во́льны
1. свобо́дный, во́льный;
~ная краі́на — свобо́дная (во́льная) страна́;
в. чалаве́к — свобо́дный (во́льный) челове́к;
~нае жыццё — свобо́дная (во́льная) жизнь;
~ная ду́мка — свобо́дная (во́льная) мысль;
2. (о манере держать себя) свобо́дный, непринуждённый;
~нае абыхо́джанне — свобо́дное (непринуждённое) обраще́ние;
○ ~ная барацьба́ — во́льная борьба́;
~ная прафе́сія — свобо́дная профе́ссия;
в. верш — свобо́дный стих;
в. го́рад — во́льный го́род;
в. перакла́д — во́льный перево́д;
~ная тэ́ма — во́льная те́ма;
в. слуха́ч — вольнослу́шатель;
в. маста́к — свобо́дный худо́жник;
в. час — свобо́дное вре́мя;
~ныя ру́хі — во́льные движе́ния;
◊ ~наму во́ля — во́льному во́ля;
~ная пту́шка — во́льная пти́ца;
в. каза́к — во́льный каза́к;
у ~ную хвілі́ну — в свобо́дную мину́ту;
~наму во́ля, шалёнаму по́ле — посл. во́льному во́ля, а шально́му по́ле
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
каза́к I, -ка́ м. каза́к;
◊ во́льны к. — во́льный каза́к;
цярпі́ к. — атама́нам бу́дзеш — погов. терпи́ каза́к — атама́ном бу́дешь
каза́к II, -ка́ м. (танец) казачо́к
каза́к III, -ку́ м., обл. лён-долгуне́ц
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
го́рад м. го́род;
○ во́льны г. — во́льный го́род;
гало́ўны г. — гла́вный го́род;
губе́рнскі г. — губе́рнский го́род;
зашта́тны г. — зашта́тный го́род;
◊ ні к сялу́ ні к ~ду — погов. ни к селу́ ни к го́роду;
го́рад-геро́й — го́род-геро́й;
адва́га (сме́ласць) гарады́ бярэ́ — погов. сме́лость города́ берёт
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
парI м. па́ра, -ры ж., мн. нет;
превраще́ние жи́дкости в пар ператварэ́нне ва́дкасці ў па́ру;
пары́ ка́мфоры па́ра ка́мфары;
мя́тый пар мя́тая па́ра;
отрабо́танный пар адпрацава́ная па́ра;
насы́щенный пар насы́чаная па́ра;
перегре́тый пар перагрэ́тая па́ра;
во́льный пар кул. во́льны дух;
от ло́шади идёт пар ад каня́ ідзе́ па́ра;
◊
на всех пара́х по́ўным хо́дам;
зада́ть па́ру даць ла́зню;
подда́ть па́ру падда́ць па́ры;
под пара́ми (в состоянии опьянения) прост. пад му́хай;
с лёгким па́ром з лёгкай па́рай;
пар вон дух вон.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шаг м.
1. (движение ногой при ходьбе) крок, род. кро́ку м.;
сде́лать шаг вперёд ступі́ць (зрабі́ць) крок напе́рад;
кру́пные, ме́лкие шаги́ буйны́я, дро́бныя кро́кі;
во́льный шаг во́льны крок;
разме́ренные (ме́рные) шаги́ ме́рныя кро́кі;
отме́рить шага́ми адме́раць кро́камі;
2. (движение пешком) крок, род. кро́ку м.; (поступь) хада́, -ды́ ж.; ступа́, -пы́ ж.;
заме́длить, уско́рить шаг прыці́шыць, паско́рыць крок (хаду́);
ско́рым (бы́стрым) ша́гом шпа́ркім кро́кам (шпа́ркай хадо́й);
ти́хим ша́гом ці́хім кро́кам (ці́хай хадо́й, ступо́й);
3. перен. (действие, поступок) крок, род. кро́ку м.; (мера, мероприятие) за́хад, -ду м.;
ло́жный шаг няпра́вільны крок;
предприня́ть шаги́ зрабі́ць за́хады;
4. техн. шаг, род. ша́гу м.;
◊
в двух шага́х крок ступі́ць; каля́ бо́ка;
на ка́ждом шагу́ што ні крок.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)