воз, -а, мн. вазы́, вазо́ў, м.
1. Сродак гужавога транспарту, прызначаны для язды і перавозкі грузаў; калёсы.
Класці сена на в.
2. Нагружаныя паклажай калёсы, сані і пад., а таксама колькасць таго, што можа змясціцца на павозцы.
Везці в. сена.
В. дроў.
Што з воза ўпала, тое прапала (прыказка). Цэлы в. навін (перан.: вельмі многа). Вазамі вазіць (надта многа). Цягнуць в. (перан.: выконваць усю асноўную работу).
|| прым. вазавы́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
воз в разн. знач. воз, род. во́за м.;
воз дров воз дроў;
воз новосте́й перен. воз наві́н;
◊
что с во́за упа́ло, то пропа́ло посл. што з во́за упа́ла, то́е прапа́ла.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
воз м.
1. (гружёная повозка) воз;
2. (количество чего-л., помещающееся на возу) воз;
купі́ць в. дроў — купи́ть воз дров;
3. теле́га ж., пово́зка ж.;
4. перен., разг. (множество) воз;
цэ́лы в. наві́н — це́лый воз новосте́й;
◊ ваза́мі вазі́ць — воза́ми вози́ть;
пя́тае ко́ла ў во́зе — пя́тое колесо́ в теле́ге;
цягну́ць в. — тяну́ть воз;
што з во́за ўпа́ла, то́е прапа́ла — посл. что с во́за упа́ло, то пропа́ло;
пры́йдзе ко́за да во́за — посл. не плюй в коло́дец — пригоди́тся воды́ напи́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
воз, ‑а; мн. вазы, ‑оў; м.
1. Сродак гужавога транспарту, прызначаны для язды і перавозкі грузаў; калёсы. Усе сваякі папрыязджалі І двор вазамі паўстаўлялі. Колас. Сасёнка была парэзана на доўгія кавалкі, і сябры пачалі класці іх на воз. Пестрак.
2. Нагружаныя паклажай калёсы, сані і пад. Сытыя коні, аблітыя зарой, вязуць высокія вазы пшаніцы. Мікуліч. Злез бацька з сена, ідзе збоку, за возам наглядае, каб не абярнуўся. Якімовіч.
3. чаго. Колькасць таго, што можа змясціцца на калёсах, санях і пад. Воз дроў, сена.
4. перан. Разм. Вялікая колькасць чаго‑н. Воз навін. □ Дзетак у.. [Парэмчыка] цэлы воз, хоць і сам яшчэ малады. Ракітны.
5. Карцёжная гульня.
•••
Вазамі вазіць гл. вазіць.
Пятае кола ў возе гл. кола.
Цягнуць воз гл. цягнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
воз м
1. (павозка, калёсы) Fúhrwerk n -(e)s, -e, Pférdewagen m -s, -; Fúhre f -, -n;
2. (мера) Fúhre f -, -n; Fúder n -s, -;
пяць вазо́ў се́на fünf Fúhren Heu;
3. разм (мноства) Ménge f -, -n; ein Sack voll;
воз наві́н ein Sack voll Néuigkeiten;
◊ што з воза ўпа́ла, тое прапа́ла hin ist hin; verlóren ist verlóren
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Воз (БРС, Бяльк., Касп., Грыг., Дзмітр., Маш., Інстр. I), ву͡оз, ’воз; сузор’е’ (Бес.). Рус. воз, укр. віз, род. скл. во́зу, ст.-слав. возъ, балг. воз, серб.-харв. во̑з, славен. vȏz, чэш. vůz, славац. voz, польск. wóz, в.-луж. woz. Прасл. vozъ (Махэк₂, 704). Іншая ступень чаргавання ў ве́зці, вязу (гл.). Роднасныя: літ. ùžvažas, ст.-ісл. wagn ’павозка’, грэч. Ϝὄχος ’тс’, ст.-інд. vahanam ’язда; судна’, vahas ’той, хто едзе’; звязана чаргаваннем з гоц. wigs ’дарога’ (Гл. Траўтман, 357; Праабражэнскі, 1, 70; Фасмер, 1, 333).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Іллёў воз ’сузор’е Вялікай Мядзведзіцы’ (Касп.). Ад Ілья (грамавержац) + воз (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пакла́жа, -ы, ж.
Пакладзеныя для перавозкі рэчы, груз, багаж.
Воз з паклажай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
паўсклада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і паўскла́дваць, -аю, -аеш, -ае; зак., што.
Ускласці ўсё, многае.
П. мяхі на воз.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)