«На варце»

т. 11, с. 86

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

«БЕЛАРУ́С НА ВА́РЦЕ»,

часопіс. Выдаваўся ў ліст. 1943 — чэрв. 1944 у Мінску на бел. мове пад кантролем герм. акупац. улад. Прызначаўся для беларусаў, якія знаходзіліся на службе ў фаш. і нацыяналістычных вайсковых і ваенізаваных фарміраваннях (паліцыі, атрадах СС, СД і інш.). Усхваляў гітлераўскіх акупантаў і іх паслугачоў, прапагандаваў ідэі нацыяналізму, заклікаў беларусаў да ўзбр. барацьбы супраць сав. улады. Друкаваў артыкулы, нарысы, апавяданні пра барацьбу з партызанамі. Выйшла 10 нумароў.

С.У.Жумар.

т. 2, с. 389

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ва́рта

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. ва́рта
Р. ва́рты
Д. ва́рце
В. ва́рту
Т. ва́ртай
ва́ртаю
М. ва́рце

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

зо́ркі, -ая, -ае.

1. Які мае востры зрок, добра бачыць далёкія і дробныя прадметы.

Зоркае вока.

2. перан. Праніклівы, пільны.

Быць зоркім і пільным на варце.

|| наз. зо́ркасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ва́рта¹, -ы, ДМ -рце, ж.

1. Група людзей, прызначаная ахоўваць каго-, што-н.

Паставіць варту.

2. Вартаванне, абавязкі па ахове чаго-н.

Заступіць на варту.

3. Пункт вартавання, пост.

Паставіць на варту.

◊

Быць на варце — ахоўваць, абараняць што-н.

На варце чаго (быць або стаяць; высок.) — ахоўваючы і абараняючы што-н.

На варту чаго (высок.) — на абарону.

Узяць пад варту — арыштаваць.

|| прым. вартавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).

Вартавыя пункты.

Пад аховай вартавых (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

sentry [ˈsentri] n. mil. вартавы́;

be on sentry duty стая́ць у караву́ле, быць на ва́рце

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

зме́ньвацца (замяняіцца на варце і пад.) ábgelöst wérden

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

die with one’s boots on

паме́рці ў баі́, на ва́рце

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ва́рыва, ‑а, н.

Разм. Вараная рэдкая страва. Саша стаяла каля прыпечка, як на варце, падкладала ў агонь трэскі, здымала з варыва пену. Шамякін. // зб. Вараныя стравы, варанае.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

стра́жа уст. ва́рта, -ты ж.;

на стра́же на ва́рце;

взять под стра́жу узя́ць пад ва́рту.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)