ва́д

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. ва́д
Р. ва́ду
Д. ва́ду
В. ва́д
Т. ва́дам
М. ва́дзе

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ВАД,

мінерал групы псіламелану, зборная назва зямлістых і сажыстых агрэгатаў аксідаў і гідраксідаў марганцу. Хім. састаў непастаянны: MnO2·nH2O. Часта мае прымесі калію, барыю, медзі, цынку, жалеза і інш. Разнавіднасць ваду — азбалан (да 17% вокіслу кобальту разам з нікелем і меддзю).

Калоідныя, часцей скрытакрышт. ўтварэнні. Шчыльныя і рыхлыя масы, налёты, нацёкі, канкрэцыі. Колер чорны, чорна-карычневы. Цв. 1—4. Шчыльн. 2,8—4,4 г/см³. Гіпергенавы; пашыраны ў прыродзе як прадукт выветрывання розных марганецзмяшчальных мінералаў, трапляецца таксама ў асадкавых утварэннях і адкладах гарачых крыніц. Руда марганцу, кобальту і нікелю.

т. 3, с. 432

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

вад

(англ. wad)

мінерал групы псіламелану, сумесь зямлістых і сажыстых агрэгатаў аксідаў і гідраксідаў марганцу чорнага або цёмна-карычневага колеру; руда марганцу, кобальту і нікелю.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Вад ’спякота’ (Гарэц.), ва́дны ’спякотны’ (Яруш.), ва́дна ’нясцерпна ад спёкі’ (Гарэц.), ва́дліва ’горача, спякотна’ (Бяльк.). Гл. авад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ВАД-МЕДА́НІ, Уэд-Медані,

горад У цэнтр. ч. Судана, на р. Блакітны Ніл. Адм. цэнтр Цэнтральнага рэгіёна. Каля 200 тыс. ж. (1990). Трансп. вузел і гандл. цэнтр Гезіры — гал. раёна арашальнага земляробства краіны. Бавоўнаачышчальныя, харчасмакавыя прадпрыемствы; аўтарамонтныя майстэрні. Ун-т Гезіры.

т. 3, с. 439

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ва́да

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. ва́да ва́ды
Р. ва́ды ва́д
Д. ва́дзе ва́дам
В. ва́ду ва́ды
Т. ва́дай
ва́даю		 ва́дамі
М. ва́дзе ва́дах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Ва́дліва ’горача, спякотна’ (Бяльк.). Гл. вад ’спякота’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вада́ ж. Wásser n -s, -;

газірава́ная вад Minerálwasser (mit Kóhlensäure), Sprúdel m -s, -;

пітна́я вад Trínkwasser n;

прэ́сная вад Süßwasser n;

сыра́я вад nicht ábgekochtes Wásser;

та́лая вад Schmélzwasser n;

◊

ка́мень чы́стай вады́ ein Édelstein von réinem Wásser;

іх вадо́й не разалье́ш sie sind únzertrennlich, sie hängen wie die Klétten aneinánder;

вы́йсці сухі́м з вады́ mit héiler Haut davónkommen* ;

таўчы́ ваду́ ў сту́пе léeres Stroh dréschen*;

ён вады́ ніко́му не заму́ціць er sieht aus, als könnte er kein Wässerlein trüben

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Ава́т ’сярэдзіна дня, самая гарачыня летам, калі кароў на пашы кусаюць авадні’ (Янук.) да авад. Цікава параўнаць з вад у тым жа значэнні (гл.), тым больш, што паралельна да авадзень маем таксама вадзень. Тое, што абат і (а)вад непасрэдна звязаны з назвай авада, авадня, даказваецца параўнаннем рус. бзык ’шаленства жывёлы ад моцнай спякоты і аваднёў і ’авадзень’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Бадзя́ць ’пэцкаць, валачыць’ (Др.-Падб.), ’неахайна адносіцца, насіць (адзенне, абутак)’ (Янк. Мат.). Не вельмі яснае слова. Можна выказаць дагадку аб сувязі з бадзя́цца, бада́ццэ (гл.), дакладней, аб паходжанні гэтых дзеясловаў ад агульнай асновы бад‑ (< обад‑ < об‑вад‑; *vaditi ’перашкаджаць’ → ’рабіць дрэнна, псаваць’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)