бу́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, буд, ж.

1. Крытая скурай або брызентам карэта, брычка, воз і пад.

2. Верх над карэтай, брычкай.

3. Шалаш, будан.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Бу́да

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. Бу́да
Р. Бу́ды
Д. Бу́дзе
В. Бу́ду
Т. Бу́дай
Бу́даю
М. Бу́дзе

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Буда́

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. Буда́
Р. Буды́
Д. Будзе́
В. Буду́
Т. Будо́й
Будо́ю
М. Будзе́

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

бу́да

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. бу́да бу́ды
Р. бу́ды бу́д
Д. бу́дзе бу́дам
В. бу́ду бу́ды
Т. бу́дай
бу́даю		 бу́дамі
М. бу́дзе бу́дах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

бу́да I ж.

1. (крытая повозка) киби́тка;

2. (в повозке) верх м.

бу́да II ж., уст. (вид лесных промыслов) бу́да

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бу́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

1. Верх, пакрыццё воза, брычкі, карэты і пад. [Сімон] ужо хацеў загадаць, каб закладалі фаэтон і ставілі буду. Самуйлёнак.

2. Крыты дарожны воз. Балаголаўская буда адляскала коламі па лясной дарозе, выехала на палявы прастор і ўжо набліжалася да маіх родных аселіц. Сабаленка.

3. Шалаш, будан. Іншы раз стаўлялі ў лесе свае буды цыганы. С. Александровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бу́да ж

1. (крыты дарожны воз) gedéckter Wágen m -s, -, Kibítka f -, -s;

2. (будан) Láubhütte f -, -n, Hütte f -, -n;

3. (сабачая будка) Húndehütte f

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

БУ́ДА

(санскр, літар. прасветлены),

у будыйскай рэлігіі істота, якая дасягнула стану найвышэйшай дасканаласці («прасвятлення») і здольная паказаць шлях рэліг. выратавання. Будыйскі пантэон налічвае сотні будаў. У вузкім значэнні — імя заснавальніка будызму Сідхартхі Гаутамы (623—544 да н.э.), які, паводле легенды, пакінуў сям’ю і пасля 7 гадоў аскетычных вандраванняў і «пазнання ісціны» стаў прапаведаваць новае вучэнне ў Індыі (гл. ў арт. Будызм).

т. 3, с. 306

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

буда

Том: 2, старонка: 231.

img/02/02-231_1166_Буда.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

БУ́ДА,

прадпрыемства са спецыяльна абсталяванай печчу для смалакурэння, гонкі дзёгцю, выпальвання драўніннага вугалю, вытв-сці попелу паташу. Былі пашыраны ў 15 — сярэдзіне 19 ст., у асн. у лясістых усх. і паўд. частках Беларусі (Падняпроўе і Палессе). Належалі пераважна буйным землеўладальнікам і лесапрамыслоўцам. Асн. катэгорыямі рабочых на будзе былі буднікі; абслуговы персанал — конюхі, кавалі, бондары, цагельнікі і інш.; адм. апарат — атаман, пісар, казначэй (шафар) і наглядчык (дазорца). На тэр. буды размяшчаліся вытв. ўчастак, склады для сыравіны і гатовай прадукцыі, памяшканні для адміністрацыі і абслуговага персаналу. З сярэдзіны 19 ст. ў сувязі са скарачэннем сыравіннай базы і паніжэннем попыту на прадукцыю буды паступова пачалі знікаць. У 19 ст. лепш абсталяваныя буды часцей называліся смалярнямі ці смалакурнямі.

Н.І.Буракоўская.

т. 3, с. 306

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)