богаты́рь во́лат, -та м., асі́лак, -лка м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
богатырь
Том: 2, старонка: 92.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)
во́лат м. исполи́н, велика́н, богаты́рь, тита́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асі́лак, -лка м.
1. фольк. богаты́рь;
2. (физически сильный человек) сила́ч
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Багаты́р 1 ’багацей’ (Нас., Касп., Шат., Янк. 1), багаты́рь ’тс’ (Бяльк.). Рус. богаты́рь, укр. багати́р, багати́рь. Паводле Фасмера, 1, 183, другаснае ўтварэнне ад бага́ты (bogatъ): пад уплывам багаты́р 2 (гл.) ’герой, асілак’? Але можна думаць і пра першаснасць утварэння: багаты + суф. ‑(т)ырь (параўн. рус. пуст‑ы́рь, дыял. нем‑ты́рь ’нямы’ і г. д.). Таксама наўрад ці правільна Бернекер, 66, які лічыць, што багаты́р ’багацей’ — гэта багаты́р ’герой’ (з пераасэнсаваннем пад уплывам слова бага́ты).
Багаты́р 2 ’волат, герой’ (Бел. казкі). Рус. богаты́рь, укр. багати́р, богати́р ’тс’. Запазычанне з ст.-цюрк. *baɣatur (параўн. і ст.-рус. форму богатур), якое пад уплывам слав. bogatъ змянілася ў богатырь. Адносна паходжання цюрк. слова ёсць розныя думкі. Бернекер, 66; Фасмер, 1, 183; Шанскі, 1, Б, 149 (там і іншая літ-pa). Слова ўжо было ў ст.-бел. мове (богатыр, гл. Гіст. лекс., 138).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ка́зачны в разн. знач. ска́зочный; (небывалый — ещё) басносло́вный;
к. куто́чак — ска́зочный уголо́к;
к. асі́лак — ска́зочный богаты́рь;
~ная цана́ — басносло́вная цена́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
чу́до ср. (мн. чудеса́)
1. цуд, род. цу́ду м.; (диво) дзі́ва, -ва ср.;
соверши́ть чу́до зрабі́ць цуд;
чу́дом спасти́сь от сме́рти цу́дам вы́ратавацца ад сме́рці;
каки́м-то чу́дом не́йкім дзі́вам (цу́дам);
чудеса́ герои́зма цу́ды гераі́зму;
чу́до иску́сства, те́хники цуд маста́цтва, тэ́хнікі;
2. в знач. сказ. дзі́ва, дзі́ўна;
э́то про́сто чу́до! гэ́та про́ста дзі́ва!;
чу́до, что дзі́ва (дзі́ўна), што;
◊
чу́до-богаты́рь цу́да-во́лат;
чудеса́ в решете́ цу́ды ў рэ́шаце.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)