Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
бето́н, -у, м.
Будаўнічы матэрыял, атрыманы з сумесі цэменту, вады і іншых запаўняльнікаў, які цвярдзее пасля ўкладкі.
|| прым.бето́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бето́нбето́н, -ну м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бето́н, -ну м.бето́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бето́н, ‑у, м.
Будаўнічы матэрыял, атрыманы з зацвярдзелай сумесі пяску, шчэбеню, гравію і пад. з цэментам і вадою.
[Фр. béton.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бетон 2/316; 3/68, 218; 4/401, 540; 12/476
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
бето́нм.буд. Betón [-´tɔŋ] m -s, -s;
армі́раваны бето́н Stáhlbeton m; (папярэ́дне) напру́жаны бето́н Spánnbeton m
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
БЕТО́Н
(франц. béton ад лац. bitumen горная смала),
штучны буд. матэрыял, які атрымліваецца пасля фармавання і цвярдзення сумесі вяжучага рэчыва (з вадой ці без яе), напаўняльнікаў і (пры неабходнасці) спец. дабавак. Вяжучае — звычайна цэмент, запаўняльнікі — пясок, жвір, пемза, туф, ракушачнік ці керамзіт, аглапарыт. Бетонная сумесь набывае трываласць пры дадатных т-рах у прыродных умовах каля месяца, пасля тэрмаапрацоўкі — за 8—10 гадз (пры адмоўных т-рах робяць пара- і электрапрагрэў).
Бетоны бываюць на неарганічных (цэментны і сілікатны бетоны, гіпсабетон і інш.) і арганічных (асфальтабетон, палімербетон) вяжучых. У залежнасці ад аб’ёмнай шчыльнасці (у кг/м³) бетоны падзяляюць на асабліва цяжкі (больш за 2500), цяжкі (ад 1800 да 2500), лёгкі (ад 500 да 1800), асабліва лёгкі (менш за 500). Па прызначэнні адрозніваюць бетоны канструкцыйныя, канструкцыйна-цеплаізаляцыйныя, цеплаізаляцыйныя і спецыяльныя (гарачаўстойлівыя, кіслотатрывалыя, дарожныя і да т.п.). Асноўная ўласцівасць бетону — трываласць, якая характарызуецца яго маркай (бывае ад 50 да 800). Бетоны ідуць на бетонныя вырабы і канструкцыі, жалезабетонныя вырабы і канструкцыі, збудаванні.
На Беларусі распрацаваны і ўкаранёны ў вытв-сць тэхналогіі прыгатавання лёгкага аглапарытабетону (гарачаўстойлівы), аглапарытасілікатабетону (канструкцыйны і цеплаізаляцыйны матэрыял), палімерцэментнага бетону (мае павышаную дэфармавальнасць, зносаўстойлівасць, устойлівы да хім. агрэсіўных асяроддзяў), палімербетонаў (каразійна-, зноса- і марозаўстойлівы), буйнапорыстага бетону (цеплаізаляцыйны і фільтравальны матэрыял), цэнтрыфугаванага бетону (ідзе на выраб танкасценных трубаў, калон, паляў і інш.) і ячэістага бетону (мае нізкую вільгацепаглынальнасць, не патрабуе параізаляцыйнага слоя).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
бето́н
(фр. béton)
будаўнічы матэрыял, атрыманы з сумесі рашчыненай цэментнай масы з пяском і шчэбенем.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Бето́н. Рус.бето́н (з першай палавіны XIX ст.), укр.бето́н. Запазычанне з ням.Beton (або прама з франц.béton, якое з’яўляецца крыніцай і для ням., гл. Клюге, 71). Фасмер, 1, 162; Шанскі, 1, Б, 112, гл. яшчэ MESz, 1, 290–291. Франц.béton < лац.bitumen ’бітум’. Бел. слова запазычана, відаць, праз рус. мову.