БЕ́ГЛЫЯ,
збегі, групы, сем’і сялян ці асобныя сяляне ў ВКЛ, якія без ведама і дазволу феадала кідалі сваю гаспадарку і патаемна перасяляліся ў інш. месцы (найчасцей у інш. вёскі, гарады). Уцёкі былі адной з пасіўных формаў класавай барацьбы сялян, яны пачасціліся па меры ўвядзення і ўзмацнення прыгону, асабліва ў час заснавання фальваркаў. Сяляне пагранічных ваяводстваў ВКЛ часта ўцякалі за мяжу — у Расію, Прусію, на Украіну. За 2-ю пал. 16—17 ст. сейм Рэчы Паспалітай прыняў каля 20 пастаноў аб уцёках сялян са шляхецкіх маёнткаў у ВКЛ. Каб прадухіліць уцёкі, былі расшыраны паліцэйскія функцыі сельскага войта, уведзена кругавая парука і адпрацоўка паншчыны абшчынай за збеглага, уведзены штрафы за прыём беглых і інш.
т. 2, с. 371
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
бе́глы
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
бе́глы |
бе́глая |
бе́глае |
бе́глыя |
| Р. |
бе́глага |
бе́глай
бе́глае |
бе́глага |
бе́глых |
| Д. |
бе́гламу |
бе́глай |
бе́гламу |
бе́глым |
| В. |
бе́глы (неадуш.)
бе́глага (адуш.) |
бе́глую |
бе́глае |
бе́глыя (неадуш.)
бе́глых (адуш.) |
| Т. |
бе́глым |
бе́глай
бе́глаю |
бе́глым |
бе́глымі |
| М. |
бе́глым |
бе́глай |
бе́глым |
бе́глых |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
бе́глы, -ая, -ае.
1. Які ўратаваўся ўцёкамі (гіст.).
Б. селянін.
Прытуліць беглага (наз.).
2. Не вельмі ўважлівы, павярхоўны.
Б. позірк.
3. Хуткі, дастаткова свабодны.
Беглае чытанне.
○
Беглыя галосныя — галосныя гукі «о» і «е», якія чаргуюцца з нулём гуку пры форма- і словаўтварэнні.
|| наз. бе́гласць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
маро́ны
(фр. marrons, ад ісп. cimarron = уцякач)
беглыя рабы-негры ў Вест-Індыі і Гвіяне, якія змагаліся супраць каланізатараў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
бе́глый
1. (убежавший) уцёклы, збе́глы;
2. (быстрый) бе́глы;
бе́глое чте́ние бе́глае чыта́нне;
бе́глые гла́сные грам. бе́глыя гало́сныя;
бе́глый ого́нь воен. бе́глы аго́нь;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вага́нты
(лац. vagans, -ntis = які блукае)
вандроўныя акцёры (студэнты, беглыя манахі) у сярэдневяковай Зах. Еўропе, якія былі аўтарамі і выканаўцамі вершаў, песень, прадстаўленняў пераважна сатырычнага характару.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)