Verbum

Бат ’бізун’ (Касп., Сцяшк. МГ). Параўн. рус. бат ’дубінка, дручок’, укр. бат ’дручок’, польск. bat ’бізун’, серб.-харв. ба̏т ’дубіна, дручок’, славен. bat ’тс’. Паходжанне слова няяснае. Агляд шматлікіх версій гл. Слаўскі, 1, 28; Фасмер, 1, 133; Рудніцкі, 86; Махэк₂, 41, 48. Параўн. батог.

Ву́сцейка бат. (у расліны) (БРС). Калька з рус. у́стьице.

Рыжу́ха бат. ’рыжак’ (беласт., Сл. ПЗБ), ’рудая вада на балоце’ (навагр., НС). Ад ры́жы (гл.).

Во́цатнік бат. ’дрэва або хмызняк, Rhus typhina’ (БРС). Кіслыя плады воцатніку часам ужывалі для падкіслення вінаграднага воцату, адкуль і назва.

Кура́шка ’губа’ (бат.) (Мат. Гом., Жыв. сл.), ’гнілы пень, што курыць’ (Касп.). Да курыць (гл.). Адносна суфікса ‑ашка гл. Сцяцко, Афікс. наз., 33.

Во́стрыца бат. ’Deschampsia Р. В.’ (КТС, Кіс.). Рус. остри́ца ’Sagina’, укр. остри́ця ’Asperugo procumbens’, польск. ostrzyce, чэш. ostřice ’Carex’. Ад востры (гл.) паводле формы лісця (Махэк₂, 421).

Батава́ць ’гаварыць; без злосці дакараць за які-небудзь учынак’ (ДАБМ, 921; карта № 320), ’наракаць’ (Янк. I). Здаецца, зыходзіць трэба з семантыкі ’дакараць’. Тады можна думаць пра метафарычнае паходжанне ад *батаваць ’біць, караць’ (бат ’бізун’; параўн. рус. батова́ть ’біць’) → ’дакараць’ → ’гаварыць’.

Вастрэ́ц (бат.) ’вастрэц’ (БРС). Рус. остре́ц, у Даля: остре́ц, востре́ц ’Carex caespitosa; Elymus pseudoagricum’. Да во́стры паводле характару расліны. Параўн. апісанне Carex (Нейштадт, Определитель, 139–140). Чэш. ostřice, польск. ostrzyca (гл. Махэк₂, 421). Параўн. і назвы для Carex, якія прыводзіць Макавецкі (Sł. botan., 80–83).

Бато́г ’бізун’ (Тарн.), бату͡ог (Бесар.). Укр. баті́г ’тс’, рус. бато́г, польск. batog, чэш. batoh. Лічыцца вытворным ад бат (гл.). Фасмер, 1, 134; Шанскі, 1, Б, 56–57; Слаўскі, 1, 28. Але ёсць думкі аб запазычанні гэтага слова з усходніх моў, што не пераконвае (Фасмер, там жа).