балбата́ць, -бачу́, -бо́чаш, -бо́ча; -бачы́; незак. (разм.).
1. што і без дап. Гаварыць несупынна, невыразна, а таксама займацца пустымі размовамі.
Б. лягчэй, чым рабіць.
2. перан. Булькаць — пра ваду, што бяжыць або кіпіць.
|| аднакр. балбатну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -ня́це, -ну́ць; -ні́.
|| наз. балбата́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
балбата́ць несов., разг.
1. болта́ть, тарато́рить, балабо́лить;
2. болта́ть, говори́ть глу́пости;
3. (говорить громко, но невнятно) лопота́ть, долдо́нить;
не разбярэ́ш, што ён ~бо́ча — не разберёшь, что он лопо́чет (долдо́нит);
~бо́ча, як інды́к — лопо́чет, как индю́к;
4. (о воде и т.п.) бу́лькать, клокота́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
балбата́ць, ‑бачу, ‑бочаш, ‑боча; незак.
Разм.
1. што і без дап. Шпарка, несупынна гаварыць. Эдзік жа балбатаў без перапынку, расказваў пра леташняе жыццё ў палатцы і пра ўсё, што толькі траплялася на язык. Гаўрылкін. // без дап. Бегла гаварыць на замежнай мове. Балбатаць па-французску.
2. без дап. Гаварыць гучна, але невыразна. [Платон:] — Салдатня балбатала, бразгала кацялкамі, вёдрамі — ранак марозны, усё аж грыміць. М. Ткачоў. // Утвараць гукі, падобныя на невыразную гаворку (пра птушак). За бярэзнікам, каля сасновага бору, балбатаў цецярук. Ляўданскі. [Лубяніха:] — У двары індыкі балбочуць, куры-цацаркі важна пахаджваюць. Ракітны.
3. што і без дап. Распускаць чуткі; гаварыць пра тое, пра што лепш маўчаць. [Кулеш:] — Балбочуць у вёсцы, што партызаны заходзяць да Масола. Праўда гэта? — Сам кажаш, што балбочуць. Значыць, балбатня і ёсць, — адказала Палагея. Шамякін. [Цётка К у ліпа:] — Ад злога вока нікуды не схаваешся. Цяпер пачнуць рознае балбатаць. Жычка.
4. без дап. Займацца пустымі размовамі, а не справай. Балбатаць, вядома, лягчэй, чым рабіць. Паслядовіч.
5. без дап. Булькаць — пра ваду, што бяжыць або кіпіць. Так весела ў каменьчыках Балбоча ручаёк. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
балбата́ць
1. разм (гаварыць) pláppern vi; schwátzen vi; parlíeren vi (бегла гаварыць на замежнай мове); úndeutlich spréchen* (гаварыць невыразна);
2. (распускаць чуткі) Gerüchte verbréiten
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Балбата́ць ’гаварыць, балбатаць; крычаць, як індыйскі певень’ (Сцяшк. МГ, Нас., Касп., Шат.). Параўн. укр. (валын.) балбута ’балбатун, пустаслоў, балагур’, укр. болбота́ти, бовботати, польск. balbotać, bałbotać, bełbotać, рус. дыял. (зах.) болбота́ть, славац. blbotať (і далей чэш. bláboliti, blaboniti ’балбатаць’). Слав. bъlb‑ ’балбатаць’. Параўн. і літ. balbė́ti, blabė́ti, blebė́ti і г. д. (гл. Фрэнкель, 31; там і паралелі да іншых слав. падобных слоў). Але бел. форма не можа фанетычна паходзіць з *bъlb‑ (было б *баўбатаць). Рэдукцыяй (сінкопа) з *балабатаць (да *bolb‑ > болоб‑)? Не выключаецца, паколькі словы гукапераймальныя, што тут спецыфічная фанетыка (захавалася л). Можна таксама думаць пра пранікненне форм з ‑л‑ (замест ‑ў‑) з усх.-бел. гаворак, дзе магчымы ўплывы рускай фанетыкі. Літ-py гл. пад балабо́ніць. Сюды і балбату́хі ’грыбы, прыгодныя для ежы, рыжыкі’ (да семантыкі параўн. гавару́шкі, гл.). Некаторыя вытворныя маюць дакладныя паралелі ў літ. мове: бел. балбату́н, рус. (зах.) балбату́н, балботу́н: літ. balbatū̃nas (гл. Фрэнкель, там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тараба́рыць, -ру, -рыш, -рыць; незак. (разм.).
Займацца пустымі размовамі, балбатаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
разбалбата́цца, -балбачу́ся, -балбо́чашся, -балбо́чацца; -балбачы́ся; зак. (разм.).
Пачаўшы балбатаць, захапіцца размовамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
забалабо́ніць, -ню, -ніш, -ніць; зак. (разм.).
1. Зазвінець, забрынкаць.
2. Пачаць гаманіць, балбатаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
балабо́лить несов., прост. балабо́ніць, балбата́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
таранти́ть несов., прост. балбата́ць, балабо́ніць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)