байба́к

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. байба́к байбакі́
Р. байбака́ байбако́ў
Д. байбаку́ байбака́м
В. байбака́ байбако́ў
Т. байбако́м байбака́мі
М. байбаку́ байбака́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

байба́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Стэпавая жывёліна атрада грызуноў, якая восень і зіму праводзіць у спячцы.

2. перан. Пра непаваротлівага, гультаяватага чалавека (разм.).

|| прым. байбако́вы, -ая, -ае (да 1 знач.) і байба́цкі, -ая, -ае (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

байба́к, -ка́ м., зоол. байба́к

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

байба́к

1. зоол. байба́к, -ка м.;

2. перен. абібо́к, -ка м., разг. цяльпу́к, род. цельпука́ м., прост. цюхця́й, -цяя́ м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

байба́к, ‑а, м.

1. Стэпавая жывёліна атрада грызуноў, якая восень і зіму праводзіць у спячцы; стэпавы сурок.

2. перан. Разм. Пра непаваротлівага, гультаяватага чалавека; абібок, гультай. [Максім:] — Я і маці за цябе, байбак, душой пакутуем. Грамовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

БАЙБА́К,

стэпавы сурок (Marmota bobak), млекакормячае сям. вавёркавых. Пашыраны ў стэпавай і лесастэпавай паласе Усх. Еўропы і Азіі.

Даўж. цела да 60 см, хваста да 15, маса да 6,5 кг. Поўсць кароткая, мяккая, пясочна-жоўтая са слабымі цёмнымі плямкамі. Лапы кароткія з моцнымі кіпцюрамі. Жыве сем’ямі ў глыбокіх норах, утварае калоніі. Тыповы дзённы грызун, найб. актыўны раніцай і вечарам. На зіму ўпадае ў спячку (да 6 месяцаў), назапасіўшы тлушчу (да 30% ад масы). Нараджае 4—5 дзіцянят. Корміцца дзікай травяністай расліннасцю. Аб’ект промыслу (выкарыстоўваюць шкурку, мяса, тлушч). Ворыва цаліны і паляванне значна зменшылі яго колькасць. Ахоўваецца.

т. 2, с. 223

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

байба́к м

1. заал Síebenschläfer m -s, -; Bilch m -(e)s, -e; Bílchmaus f -, -mäuse;

2. перан разм (гультай) Fáulpelz m -es, -e, Fáulenzer m -s, -, Tágedieb m -(e)s, -e; Schláfmütze f -, -n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

байба́к

(тат. bajbak)

1) стэпавая жывёла атрада грызуноў, якая восень і зіму праводзіць у спячцы; стэпавы сурок;

2) перан. абібок, гультай.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Байба́к (Нас.), баба́к ’сурок; гультай, лежань’. Рус., укр. байба́к, баба́к ’тс’. Лічыцца запазычаннем з цюрк. моў, але крыніца дакладна невядомая (параўн. караім. baibaχ, baidbaχ ’паганы’, тур.-перс. bedbaht ’няшчасны чалавек’, тат. bajbak ’сурок’). Агляд праблематык гл. Праабражэнскі, 1, 12; Фасмер, 1, 107; Локач, 16; Заянчкоўскі, JP, 19, 37; Заянчкоўскі, Stud. orient., 42–43; Дзмітрыеў, Тюрк. эл., 43.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

абібо́к ж., разг. лежебо́ка, байба́к; лентя́й; лоботря́с

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)