бадзя́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; незак.
1. Весці бадзяжніцкае, без пэўнага занятку і прыстанішча жыццё.
Б. па свеце.
2. Марна траціць час, сланяючыся без справы.
Б. па вуліцы.
|| наз. бадзя́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
бадзя́цца несов., разг.
1. броди́ть, бродя́жничать, скита́ться; блужда́ть; мы́каться;
2. (без дела) броди́ть, слоня́ться, шата́ться, болта́ться, окола́чиваться, шля́ться, таска́ться;
◊ б. па све́це — броди́ть (слоня́ться) по све́ту
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
бадзя́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.
1. У пошуках чаго‑н. весці вандроўнае, без пэўнага занятку і прыстанішча жыццё. Можна сабе ўявіць, якое шчасце мець свой кут і не мець вечнай патрэбы бадзяцца па свеце, каб зарабляць хлеб у чужых людзей! Чорны. Два гады бадзяўся Тодар па маёнтках, бяздомнік, беззямельнік. Чарнышэвіч.
2. Марна траціць час, сланяючыся без справы. Сын трымаўся адзін, нудзеў, бадзяўся з кута ў кут і да ўсяго быў халодны і абыякавы. Чорны. // Бязмэтна блукаць дзе‑н. Я прыйшоў у лес без якой там пэўнай мэты ці пільнай патрэбы. Проста бадзяўся па аглухлых палянах, дыхаў сыраватым паветрам. Ігнаценка. [Ігнат] бадзяўся то па агародзе, то па вуліцы, не знаходзячы месца. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бадзя́цца (марна траціць час) umhérschlendern vi (s); (сноўдацца) (umhér)wándern vi (s); strómern vi (разм); vagabundíeren [vɑ-] vi (s) (весці вандроўнае жыццё);
бадзя́цца без спра́вы müßig gehen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Бадзя́цца ’бадзяцца, цягацца, валачыцца; валяцца’ (Шат., Касп., Нас., Янк. Мат., Бір. Дзярж., Гарэц., Бяльк.), ’валяцца’ (Жд.: бадзялася скошаная трава). Слова няяснага паходжання. Параўн. рус. дыял. (зах.) бодя́ться ’тс’, польск. дыял. badziać się, bodziać się ’бадзяцца’ (Карловіч: z Litwy). Даль выказвае (з запытаннем) не вельмі пэўную думку аб паходжанні ад бода́ть ’калоць, біць рагамі’. Магчыма, што гэта дзеяслоў экспрэсіўнага паходжання. Не выключаецца, што ёсць сувязь з бадзя́ць ’неахайна адносіцца, насіць (адзенне, абутак); пэцкаць’ (гл.), укр. гуц. ба́дити (абба́дити) ’знайсці’ (*baditi < *ob‑vaditi да *vada ’перашкода’; першапачаткова ’знайсці, перамагаючы перашкоды’ → ’шукаць, хадзіць шукаючы’ → ’бадзяцца’). Параўн. і палес. бада́ццэ ’пераадольваць цяжкасці; перабівацца’ (Лысенка, ССП). Тады ў бадзя́цца — экспрэсіўная палатальнасць (замест бада́цца). Наўрад ці ёсць сувязь з польск. badać się ’дапытвацца, дашуквацца’. Сюды ж бадзя́га ’валацуга’ (Касп., Нас., Бяльк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бадзяцца, туляцца, валачыцца, цягацца; басцяцца (абл.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
абы-дзе́, прысл.
Дзе папала, дзе ўздумаецца.
Бадзяцца а.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
валацу́жнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
Быць валацугам (-ай); бадзяцца.
|| наз. валацу́жніцтва, -а, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
аціра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
У выразах: аціраць халадкі (разм.) — ухіляцца ад работы, гультаяваць; аціраць бакі (разм.) — бадзяцца, швэндацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
валачы́цца, -лачу́ся, -ло́чышся, -ло́чыцца; незак.
1. Цягнуцца па зямлі.
2. Блукаць, бадзяцца (разм.).
3. за кім. Заляцацца (разм., неадабр.).
За ёй валочыцца кінамеханік.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)