Аўсянкі 1/591; 3/33

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

АЎСЯ́НКІ

(Emberiza),

род птушак атр. вераб’інападобных. 39 відаў. Пашыраны ў Еўразіі і Афрыцы. На Беларусі гняздуюцца 4 віды: прасянка (Emberiza calandra), аўсянка садовая (Emberiza hortulana), аўсянка звычайная (Emberiza citrinella), аўсянка чаротавая (Emberiza schoeniclus). Прасянка і аўсянка садовая занесены ў Чырв. кнігу Беларусі.

Даўж. цела да 22 см, маса да 64 г. Апярэнне бураватае і карычняватае. Дзюба кароткая, канічная, верхняя палавіна якой няшчыльна прылягае да ніжняй. Жывуць на лугах, у хмызняках, чаротавых зарасніках і ў лесе. Гнёзды адкрытыя, на зямлі або на высокіх кустах. Нясуць 2—6 яец. За год 1—2 патомствы. Кормяцца насякомымі і насеннем.

т. 2, с. 107

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

аўся́нка

‘птушка’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. аўся́нка аўся́нкі
Р. аўся́нкі аўся́нак
Д. аўся́нцы аўся́нкам
В. аўся́нку аўся́нак
Т. аўся́нкай
аўся́нкаю		 аўся́нкамі
М. аўся́нцы аўся́нках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

аўся́нка¹, -і, ДМ -нцы, ж.

Аўсяныя крупы або каша з такіх круп.

Наварыць аўсянкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Аўся́нка

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. Аўся́нка
Р. Аўся́нкі
Д. Аўся́нцы
В. Аўся́нку
Т. Аўся́нкай
Аўся́нкаю
М. Аўся́нцы

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

аўся́нка

‘крупы’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. аўся́нка
Р. аўся́нкі
Д. аўся́нцы
В. аўся́нку
Т. аўся́нкай
аўся́нкаю
М. аўся́нцы

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

gruel

[ˈgru:əl]

1.

n.

1) рэ́дзенькая ка́шка, адва́р ры́су, аўся́нкі

2) informal ка́ра f., пакара́ньне n.

to get one’s gruel — атрыма́ць па заслу́гах

2.

v.t.

выму́чваць каго́, цалко́м зьнясі́льваць, мардава́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

АРНІТАХАРЫ́Я

(ад арніта... + chōreō іду, пашыраюся),

распаўсюджванне насення і пладоў раслін, спораў грыбоў з дапамогай птушак; прыватны выпадак зоахарыі. Птушкі разносяць насенне і плады ў лапках, дзюбах або зашчочных мяшках (напр., жалуды і арэхі разносяць сойкі, кедроўкі і інш.) — сінарнітахарыя. Назапашваючы корм, птушкі хаваюць яго каля пнёў, пад мох і ў інш. месцы. Часам насенне не траціць усходжасці, калі праходзіць праз стрававальны тракт птушак (напр., аўсянкі, малінаўкі, дразды, амялушкі і інш. так пераносяць насенне рабіны, вішні, малін, каліны, чарніц, чаромхі і інш. раслін) — эндаарнітахарыя. Арнітахарыя адбываецца таксама пры выпадковым пераносе птушкамі пладоў, насення і спораў, якія прыліпаюць да пер’я, дзюбы і лапак — эпізоахарыя.

т. 1, с. 500

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

mess

[mes]

1.

n.

1) непара́дак -ку, бруд -у m.; сумятня́ f.; блытані́на f.

to make a mess of one’s dress — пабру́дзіць суке́нку

to make a mess of things — правалі́ць усю́ спра́ву

in a mess —

а) у непара́дку

б) у гразі́, бру́дны

2) цяжко́е, непрые́мнае або́ няўда́лае стано́вішча

His affairs are in a mess — Яго́ныя спра́вы ў бядо́тным ста́не

to get in mess — патра́піць у бяду́

to clear up the mess — вы́сьветліць непаразуме́ньне

3) супо́льны стол, супо́льнае харчава́ньне (у во́йску й флёце)

4) стра́ва, по́рцыя f.

a mess of oatmeal — по́рцыя аўся́нкі

2.

v.t.

1) бру́дзіць, рабі́ць непара́дак

2) to mess up — наблы́таць, сапсава́ць спра́ву; нарабі́ць бесталко́віцы

3) выдава́ць абе́ды, харчава́ць (жаўне́раў, марако́ў)

3.

v.i.

ра́зам е́сьці за супо́льным стало́м, ра́зам сталава́цца

to mess about or around — працава́ць дарма́ (безвыніко́ва); хадзі́ць, блука́ць бязмэ́тна; дурэ́ць, выдурня́цца

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)