арэ́нда

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. арэ́нда
Р. арэ́нды
Д. арэ́ндзе
В. арэ́нду
Т. арэ́ндай
арэ́ндаю
М. арэ́ндзе

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

арэ́нда, -ы, ДМ -дзе, ж.

1. Наём памяшкання, зямельнага ўчастка і пад. ў часовае карыстанне.

Здаць у арэнду.

2. Плата за такі наём.

Плаціць арэнду.

|| прым. арэ́ндны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

арэ́нда ж. аре́нда

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

арэ́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

1. Часовае карыстанне нерухомай маёмасцю на дагаворных асновах.

2. Плата за карыстанне маёмасцю. Плаціць арэнду.

[Польск. arenda з лац.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АРЭ́НДА

(польскае arenda ад лацінскага arrendare аддаваць у наймы),

маёмасны наём (дагавор), паводле якога ўласнік маёмасці (арэндадавец) здае арандатару сваю маёмасць на часовае карыстанне за пэўную плату. Арандатарамі могуць выступаць юрыдычныя асобы (прадпрыемствы, установы і арганізацыі) і асобныя грамадзяне, арэндадаўцамі — любы ўласнік маёмасці ці органы, арганізацыі, упаўнаважаныя ўласнікам. Адносіны арандатара і арэндадаўца рэгламентуе заключаны паміж імі дагавор, які прадугледжвае склад і кошт маёмасці, што перадаецца ў арэнду, парадак яе перадачы, памер арэнднай платы, тэрмін арэнды, абавязкі і правы арандатара і інш. Здаючы маёмасць у арэнду, арэндадавец застаецца яе ўласнікам. Арандатар з’яўляецца ўласнікам атрыманых прадукцыі і даходаў, якімі ён, заплаціўшы прадугледжаную дагаворам арэндную плату, можа самастойна распараджацца. Арандатар са згоды арэндадаўца можа поўнасцю ці часткова выкупіць арандаваную маёмасць на ўмовах, прадугледжаных дагаворам.

Узнікла арэнда ў рабаўладальніцкім грамадстве як арэнда зямлі: землеўладальнікі (латыфундысты) перадавалі яе для апрацоўкі рабам і беззямельным сялянам, што павышала зацікаўленасць апошніх у лепшых выніках працы і спрыяла ўмацаванню новага спосабу спалучэння эканамічных інтарэсаў уласнікаў зямлі і землекарыстальнікаў. Пазней арэнда пашыралася на іншыя сродкі вытворчасці, набыла новыя формы — арэнднае прадпрыемства, арэндны падрад, лізінг.

На Беларусі ў дасавецкі час пераважала арэнда зямлі. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 з ліквідацыяй прыватнай уласнасці на зямлю і іншыя сродкі вытворчасці арэндная форма гаспадарання была спынена. Адноўлена на пачатку 1920-х гадоў у час ажыццяўлення новай эканамічнай палітыкі з мэтай паскарэння сацыяльна-эканамічнага развіцця. За 1921—26 у арэнду здадзена 620 прамысловых прадпрыемстваў, з іх 536 дробных і 90 буйных (пераважна харчасмакавай, гарбарнай, лесапільнай, смалакурна-шкіпінарнай і цагельнай прамысловасці). З перамогай сацыялістычнага ўкладу ў эканоміцы арэндная форма гаспадарання была зноў спынена. З канца 1980-х гадоў арэнда развіваецца як адзін з кірункаў раздзяржаўлення ўласнасці. Прыняты Вярхоўным Саветам Беларусі закон аб арэндзе (1990) дазваляе арандаваць зямлю, іншыя прыродныя рэсурсы, асноўныя сродкі вытворчасці, а таксама прадпрыемствы і арганізацыі ці іх асобныя падраздзяленні. Для аховы інтарэсаў арандатараў створаны Беларускі саюз прадпрымальнікаў і арандатараў.

Л.А.Лобан.

т. 2, с. 12

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

арэ́нда ж

1. (часовае карыстанне) Pacht f -, -en;

капіта́льная арэ́нд Grúndpacht f;

узя́ць у арэ́нду páchten vt, in Pacht néhmen*;

здаць у арэ́нду verpáchten vt; vermíeten vt (памяшканне);

2. (плата за арэнду) Pacht f -, -en, Páchtgeld n -(e)s, -er; Míete f -, -n (за памяшканне)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

бру́та-арэ́нда

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. бру́та-арэ́нда
Р. бру́та-арэ́нды
Д. бру́та-арэ́ндзе
В. бру́та-арэ́нду
Т. бру́та-арэ́ндай
бру́та-арэ́ндаю
М. бру́та-арэ́ндзе

Крыніцы: sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

арэ́нда

(польск. arenda, ад слац. arenda)

1) наём маёмасці (зямлі, памяшкання і інш.) за пэўную плату на пэўны тэрмін;

2) плата за карыстанне такой маёмасцю.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Арэ́нда, у XIX ст. часта арандар ’гаспадар гасцініцы, шынкар’. Гэта значэнне з’явілася з ранда́ ’карчма’ (XIX ст. — Шакун, Тр. БГУ, 1958, 114) у выніку пераасэнсавання арэнда: корчмы даваліся ў арэнду. Параўн. таксама дыял. рэнда ’арэндная плата’ (Бяльк.) і пад. У старабеларускіх помніках з XVI ст. аренда, арендаръ (Гіст. мовы, 1, 249, 255), арендовати (Гіст. лекс., 111). Укр. з XVI ст. аренда, цяпер оренда, рус. з XVII ст. аренда ’тс’. Польск. з XVI ст. arenda і arendarz. З с.-вяк. лац. arrenda ’гадавая плата’ магчыма, але неабавязкова праз польскую, бо ў польскай з’яўляецца адначасова з бел. Вясноў, Бел. лекс., 35; Булахаў, Курс. суч., 164; Паўтарак, Бел. лекс., 135. Рускае праз польскую (Фасмер, 1, 85) ці праз беларускую, украінскую.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

арэ́нда

(польск. arenda, ад с.-лац. arrenda)

1) наём маёмасці (зямлі, памяшкання і інш.) за пэўную плату на пэўны тэрмін;

2) плата за карыстанне такой маёмасцю.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)