апафео́з

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. апафео́з
Р. апафео́зу
Д. апафео́зу
В. апафео́з
Т. апафео́зам
М. апафео́зе

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

апафео́з, -у, м.

1. Праслаўленне, узвелічэнне каго-, чаго-н. (кніжн.).

2. Урачыстая, заключная масавая сцэна некаторых тэатральных спектакляў (спец.).

|| прым. апафео́зны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

апафео́з, -зу м., ист., театр. апофео́з

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

апафео́з, ‑у, м.

1. У Старажытнай Грэцыі і Рыме — абрад абагаўлення героя, імператара і інш.

2. Услаўленне, ушанаванне якой‑н. асобы, з’явы і пад. [Паэма П. Броўкі] «Хлеб» — гэта апафеоз мірнай працы сейбіта-хлебароба, паэтызацыя яго штодзённых спраў. Бярозкін.

3. Заключная частка спектакля, канцэрта з удзелам усіх выканаўцаў, у якой услаўляюцца народ, герой, выдатная гістарычная ці грамадская падзея.

[Грэч. apotheosis.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АПАФЕО́З

(ад грэч. apotheōsis абагаўленне),

1) услаўленне, узвелічэнне падзеі, з’явы, асобы; урачыстае завяршэнне падзеі. У стараж. егіпцян, потым у грэкаў і рымлян — абагаўленне правіцеляў за іх асаблівыя заслугі. Апафеоз, які з цягам часу трансфармаваўся ў культ правіцеляў, браў пачатак у стараж. блізкаўсх. традыцыі прылічэння цароў да багоў або сыноў божых. Матывамі ўслаўлення духоўнай велічы народа, чалавека, выдатных гіст. ці грамадскіх падзей прасякнуты многія творы сусветнай л-ры і мастацтва, у т. л. бел. пісьменнікаў, паэтаў і дзеячаў культуры.

2) Заключная ўрачыстая масавая сцэна святочнай канцэртнай праграмы, спектакля, поўная асаблівага ўздыму, велічы. Напр., усхвалявана, урачыста гучыць заключная сцэна драмы Я.Купалы «Раскіданае гняздо», калі героі, ахопленыя духоўным парывам і высакароднай мэтай, ідуць на Вялікі сход, па Бацькаўшчыну. Апафеоз можа быць таксама самаст. часткай паказу свята, шэсця (звычайна без тэксту) з выкарыстаннем выразных вобразаў, сюжэтаў, дэкарацыйнага афармлення, касцюмаў, бутафорыі.

т. 1, с. 420

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

апафео́з м

1. Apotheóse f -, -n, Vérherrlichung f -, -en;

2. тэатр féierliche Schlússszene f -, -n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

апафео́з

(гр. apotheosis = абогатварэнне)

1) праслаўленне, узвялічванне якой-н. асобы, з’явы, падзеі;

2) урачыстая заключная сцэна ў некаторых спектаклях з удзелам усіх выканаўцаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

апафео́з

(гр. apotheosis = абогатварэнне)

1) праслаўленне, узвелічэнне якой-н. асобы, з’явы, падзеі;

2) урачыстая заключная сцэна ў некаторых спектаклях з удзелам усіх выканаўцаў.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

apotheosis [əˌpɒθiˈəʊsɪs] n. апафео́з; праслаўле́нне

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

апофео́з офиц., театр. апафео́з, -зу м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)