Аксі́ння

назоўнік, уласны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. Аксі́ння Аксі́нні
Р. Аксі́нні Аксі́нняў
Д. Аксі́нні Аксі́нням
В. Аксі́нню Аксі́нняў
Т. Аксі́нняй
Аксі́нняю
Аксі́ннямі
М. Аксі́нні Аксі́ннях

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

адгасцява́ць, ‑цюю, ‑цюеш, ‑цюе; зак.

Разм. Скончыць гасцяваць; пагасцяваць нейкі час. — А госці вашы, цётка Аксіння, яшчэ доўга будуць? — Ды адгасцявалі ўжо. Заўтра паедуць. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

папла́каць, ‑плачу, ‑плачаш, ‑плача; зак.

Плакаць некаторы час. Паплакала Аксіння, пасварылася на сваю дачушку, а потым змірылася. Асіпенка. [Любе] далі паплакаць, выліць слязьмі цяжкое гора. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зго́рбіцца, ‑блюся, ‑бішся, ‑біцца; зак.

1. Зак. да горбіцца.

2. Стаць гарбатым, сутулаватым (ад старасці, хваробы і пад.). Выплакала Аксіння ў падушку свае прыгожыя вочы, згорбілася дачасна, без пары набіў валасы сярэбраны іней. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

празо́рлівы, ‑ая, ‑ае.

Здольны прадбачыць будучае; праніклівы. «Чаму яно так выходзіць? — думала ідучы Аксіння. — Ці гэта я такая адкрытая, простая, ці людзі сталі вельмі ж ужо празорлівымі, — нічога ад іх не схаваеш...» Кулакоўскі. // Зоркі, пільны (пра вочы).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пасіне́лы, ‑ая, ‑ае.

Які пасінеў. Уся пасінелая ад холаду бегла следам за Косцікам Аксіння, трымаючы ў руках яго торбачку з кнігамі. Пальчэўскі. Ягор.. безліч разоў бачыў гэты пачырванелы і пасінелы адначасова вечаровы Сож, зарэчныя лугі, пагорыстыя далягляды. Карамазаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мазо́лісты, ‑ая, ‑ае.

Пакрыты мазалямі; з мазалямі. Сяляне рушылі да стала і мазолістымі загрубелымі пальцамі выводзілі свае прозвішчы ці проста стаўлялі крыжыкі, а нарэшце паперу замацаваў пячаццю стараста Бабіч. Колас. Аксіння працягнула да Евы рукі: былі яны парэпаныя, мазолістыя ад цяжкай работы. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зга́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што.

Разм. Даць ганьбу каму‑, чаму‑н., дрэнна адазвацца аб кім‑, чым‑н. Аксіння Хвядосаўна зганіла амаль усё, што да яе прыходу нагатавала Раіса. Шамякін. Цімох ганарыўся ім, і быў гатоў біцца з тым, хто асмельваўся зганіць Чорана. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ненаві́сны, ‑ая, ‑ае.

Які выклікае нянавісць, агіду. Крыўдна было думаць, што дарагія твайму сэрцу мясціны ўжо топча жалезны бот ненавіснага акупанта. Паслядовіч. Шапацеў ненавісны халодны дождж. Васілеўская. // Які выражае нянавісць, поўны нянавісці. «А-а, праклятая!» — Аксіння бліснула на Акульку ненавісным позіркам і спынілася. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

парэ́паны, ‑ая, ‑ае.

Разм. Патрэсканы, шурпаты. Аксіння працягнула да Евы рукі: былі яны парэпаныя, мазолістыя ад цяжкай работы. Асіпенка. [Толік] стаяў.. і цёр адна аб адну свае босыя, парэпаныя ногі — кусалі камары. Капыловіч. Пры вуліцы тырчалі два парэпаныя счарнелыя слупкі, што нейкім цудам уцалелі ад плота. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)