аза
Том: 1, старонка: 81.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)
АЗА...,
састаўная частка назвы рада хім. злучэнняў, у склад якіх уваходзіць азот, напр., азазлучэнні, азафарбавальнікі.
т. 1, с. 149
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
аз, аза́, м.
1. Старадаўняя назва літары «а».
2. перан., мн. азы́, -о́ў. Пачатковыя звесткі (разм.).
Пачаць з азоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
а́з
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
а́з |
азы́ |
| Р. |
аза́ |
азо́ў |
| Д. |
азу́ |
аза́м |
| В. |
а́з |
азы́ |
| Т. |
азо́м |
аза́мі |
| М. |
азе́ |
аза́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
брахну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Аднакр. да брахаць. Убачыўшы гаспадара, Аза танютка брахнула. Караткевіч. Сабака гэтакай сустрэчы не чакаў. Брахнуў, падціснуў хвост і дзёру даў. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аз
1. уст. (название буквы «а») аз, род. аза́ м.;
2. азы́ перен. (первоначальные сведения) азы́, род. азо́ў ед. нет;
◊
начина́ть с азо́в пачына́ць з азо́ў;
не знать ни аза́ не ве́даць ні бэ ні мэ;
от аза́ до и́жицы ад пача́тку да канца́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аз, аза, м.
1. Старадаўняя назва літары «а». Аз, букі, ведзі... — а, б, в...
2. займ. У царкоўнаславянскай мове — назва першай асобы адз. ліку.
3. толькі мн. (азы́, азо́ў). Самы пачатак.
•••
Пачаць з азоў гл. пачаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аз (род. аза́) м.
1. (устарелое название буквы «а») аз;
2. только мн., перен. (первоначальные сведения) азы́;
пача́ць вучо́бу з азо́ў — нача́ть изуче́ние с азо́в
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
АЦВЯРДЖА́ЛЬНІКІ,
хімічныя рэчывы, якія садзейнічаюць ацвярдзенню рэакцыйназдольных алігамераў. Да іх належаць: поліфункцыянальныя злучэнні (ды- і поліаміны, гліколі, ангідрыды арган. кіслот) — рэагуюць з алігамерамі і ўваходзяць у структуру сеткаватага палімеру; ініцыятары (арган. пераксіды, аза- і дыазазлучэнні) — ацвярджаюць алігамеры з ненасычанымі групамі (напр., алігаэфіракрылаты); каталізатары (трацічныя аміны, сульфакіслоты, асновы і інш.) — паскараюць узаемадзеянне функцыянальных груп алігамераў ці поліфункцыянальных ацвярджальнікаў; комплексныя злучэнні — актыўнае рэчыва ўтвараецца пры т-рах, блізкіх да т-р ацвярдзення.
т. 2, с. 161
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ab ovo usque ad mala (Horatius)
Ад яйка да яблык*.
От яйца до яблок.
бел. Ад пачатку да канца. Ад краю і да краю. 3 краю ў край.
рус. От А до Я. От аза до ижицы. От альфы до омеги.
фр. De l’alpha à l’oméga (От альфы до омеги).
англ. From beginning to end (Сначала до конца). From A to Z (От А до Я).
нем. Von A bis Z (От A до Я).
* У старажытных рымлян было прынята пачынаць абед з яіц і заканчваць яго яблыкамі.
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)