Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АДНО́СНАЯ ВЫШЫНЯ́,
адлегласць па вертыкалі ад пункта на паверхні зямлі да якога-н. адвольна прынятага за нуль узроўню. Паказвае, наколькі адзін пункт зямной паверхні перавышае другі (напр., выш. горнай вяршыні над яе падэшвай).
т. 1, с. 125
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АДНО́СНАЯ БІЯЛАГІ́ЧНАЯ ЭФЕКТЫ́ЎНАСЦЬ выпрамяненняў, паказчык колькаснага параўнання біял. ўздзеяння розных відаў радыеактыўнага выпрамянення. Вызначае, у колькі разоў біялагічнае дзеянне іанізавальных выпрамяненняў пэўнага тыпу (напр., альфа-, бэта-выпрамяненне, нейтроны і інш.) большае (ці меншае) за ўздзеянне на той жа біял. аб’ект стандартнага выпрамянення (жорсткіх рэнтгенаўскіх ці гама-прамянёў). Асобныя віды выпрамяненняў суправаджаюцца вызваленнем рознай колькасці энергіі і маюць пэўную пранікальную здольнасць, таму па-рознаму ўздзейнічаюць на жывыя арганізмы. Чым больш энергіі выпрамяненне перадае тканкам, тым больш пашкоджанняў атрымлівае жывы арганізм. Напр., альфа-выпрамяненне (паток цяжкіх часціц — нейтронаў і пратонаў) мае невял. пранікальную здольнасць, што не дазваляе пранікнуць праз вонкавы слой скуры, аднак яно лічыцца найбольш небяспечным пры траплянні радыенуклідаў унутр арганізма праз раны, з ежай ці пры ўдыханні. Адносная біялагічная эфектыўнасць для электроннага, пазітроннага, рэнтгенаўскага і гама-выпрамянення, а таксама хуткіх пратонаў блізкая да 1, для альфа-часціц і хуткіх нейтронаў роўная 10, для цяжкіх шматзарадных іонаў і ядраў аддачы — 20.
т. 1, с. 125
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
захвара́льнасць, ‑і, ж.
Адносная колькасць захворванняў за пэўны прамежак часу. Знізіць захваральнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адно́сны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
адно́сны |
адно́сная |
адно́снае |
адно́сныя |
| Р. |
адно́снага |
адно́снай
адно́снае |
адно́снага |
адно́сных |
| Д. |
адно́снаму |
адно́снай |
адно́снаму |
адно́сным |
| В. |
адно́сны (неадуш.)
адно́снага (адуш.) |
адно́сную |
адно́снае |
адно́сныя (неадуш.)
адно́сных (адуш.) |
| Т. |
адно́сным |
адно́снай
адно́снаю |
адно́сным |
адно́снымі |
| М. |
адно́сным |
адно́снай |
адно́сным |
адно́сных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
хі́бнасць, -і, мн. -і, -ей, ж.
1. Памылка, няправільнасць, недакладнасць.
2. Розніца паміж сапраўднай велічынёй чаго-н. і велічынёй, атрыманай пры вымярэнні; адхіленне ад зададзенай велічыні; недакладнасць (спец.).
Абсалютная х.
Адносная х.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нараджа́льнасць, ‑і, ж.
Адносная колькасць нараджэнняў (у 1 знач.) за пэўны адрэзак часу. Нараджальнасць перавышае смяротнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пыта́льна-адно́сны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
пыта́льна-адно́сны |
пыта́льна-адно́сная |
пыта́льна-адно́снае |
пыта́льна-адно́сныя |
| Р. |
пыта́льна-адно́снага |
пыта́льна-адно́снай
пыта́льна-адно́снае |
пыта́льна-адно́снага |
пыта́льна-адно́сных |
| Д. |
пыта́льна-адно́снаму |
пыта́льна-адно́снай |
пыта́льна-адно́снаму |
пыта́льна-адно́сным |
| В. |
пыта́льна-адно́сны (неадуш.)
пыта́льна-адно́снага (адуш.) |
пыта́льна-адно́сную |
пыта́льна-адно́снае |
пыта́льна-адно́сныя (неадуш.)
пыта́льна-адно́сных (адуш.) |
| Т. |
пыта́льна-адно́сным |
пыта́льна-адно́снай
пыта́льна-адно́снаю |
пыта́льна-адно́сным |
пыта́льна-адно́снымі |
| М. |
пыта́льна-адно́сным |
пыта́льна-адно́снай |
пыта́льна-адно́сным |
пыта́льна-адно́сных |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
адно́сны, -ая, -ае.
1. Які вызначаецца пры параўнанні, супастаўленні з чым-н., правільны толькі пры пэўных умовах.
А. поспех.
Зіма адносна (прысл.) цёплая.
Адносная прыгажосць.
2. У мовазнаўстве: які паказвае адносіны паміж чым-н., да чаго-н.
А. прыметнік.
А. займеннік.
|| наз. адно́снасць, -і, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хі́бнасць, ‑і, ж.
1. Памылка, няправільнасць, недакладнасць. Стылістычныя хібнасці.
2. Спец. Розніца паміж сапраўднай велічынёю чаго‑н. і велічынёю, атрыманай пры вымярэнні; адхіленне ад зададзенай велічыні; недакладнасць. Абсалютная хібнасць. Адносная хібнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)